تاریخچه آموزش و پرورش در ایران

مقدمه:

سال­های 1304 – 1320 را می­توان، مهم­ترین و بحرانی­ترین سال­های تاریخ معاصر‌ ایران دانست؛ زیرا در‌ این دوره تلاش گسترده­ای برای دگرگون ساختن نهادهای فرهنگی و اجتماعی کشور انجام شد تا در نهایت‌،  سلسله سیاسی حکومت پهلوی را تثبیت کند. دگرگونی فرهنگی با رشد سریع نهادهای جدید و با هدف از هم پاشیدن نهادهای سنتی بوسیله دولت همراه بود. از میان نهادهای فرهنگی ـ اجتماعی بسیاری که در‌این دوره تأسیس گردید‌،  مهم­ترین آن­ها را برمی­شماریم: تاریخچه آموزش و پرورش در ایران

1-   شورای عالی معارف:

 در اسفند 1300ش قانون شورای عالی معارف به تصویب مجلس رسید که به موجب آن تمام امور اجرایی مدارس‌؛ مانند برگزاری امتحانات‌، تهیه برنامه­های درسی و آموزشی و تشخیص صلاحیت علمی و اخلاقی معلمان‌، به شورای عالی معارف واگذار شد. به سفارش شورای عالی معارف مقرر شد با بررسی نظام آموزش و پرورش کشورهای اروپایی‌،  الگویی برای نظام آموزشی کشور انتخاب گردد. تاریخچه آموزش و پرورش در ایران

سرانجام سیستم آموزش مدارس فرانسه به عنوان الگوی مدارس‌ایرانی پذیرفته شد.( همراز‌، ویدا، 1379: 54-55)

2-   جمعیت نسوان وطنخواه:

‌این جمعیت در سال 1302ش توسط محترم اسکندری و با کمک محرمانه دولت تشکیل شد. وی دختر شاهزاده محمدعلی میرزا اسکندری از اعضای فعال «جامع آدمیت» بود که بعدها انجمن حقوق را تشکیل دادند و در نشریه‌ای به نام مجله حقوق که متعلق به ‌این انجمن بود‌،  مطالبی درباره زنان‌ ایرانی و موقعیت اجتماعی آنان چاپ می­کردند. ‌این جمعیت از راه نگارش مقالات در مجله «نسوان وطن­خواه» و سخنرانی در مجامع زنان و حتی میهمانی‌های خانوادگی و جشن­های مدارس و اجرای نمایش ویژه بانوان‌، به اجرای سیاست­های فرهنگی حکومت رضاخان می‌پرداخت. بیشتر بانوان عضو‌ این جمعیت از تحصیل کردگان اروپا بودند.(بامداد‌، بدرالملوک، 1347 : 46-48) تاریخچه آموزش و پرورش در ایران

3-   جمعیت تمدن نسوان:

 در 17 تیر 1305ش «جمعیت تمدن نسوان» تلاش نمود تا به بهانه «ترویج معارف و بسط افکار و تهذیب اخلاق و ترقی زنان»‌، تئاتری با عنوان «تمدن نسوان» به نمایش بگذارد. البته در لوای‌ این شعارها‌، عادی سازی حضور زنان در مجالس و سست کردن اعتقادات آنان و بخصوص تحریک آنان به بی­حجابی مورد نظر بود. (همان)

(ادامه این بخش از مقاله بعد از دانلود)

4-   کانون بانوان:

 در 22 اردیبهشت 1314ش به دستور رضاشاه‌، علی­اصغر حکمت‌، وزیر معارف وقت‌، عده‌ای از زنان فرهنگی را به محل دارالمعلمات فراخواند تا جمعیتی تشکیل دهند و اساسنامه آن را به تأیید وزیر معارف برسانند و با حمایت دولت پیشقدم نهضت آزادی زنان ‌ایران باشند. ‌

این جمعیت در جلسات بعد نام «کانون بانوان» را برای خود اختیار کرد.

دراساسنامه ‌این کانون ریاست عالیه آن راشمس پهلوی برعهده داشتند و وزارت معارف آن رامعاضدت و مراقبت می‌کرده است. (بامداد‌، بدرالملوک، 1347 : 89)

این کانون وظیفه داشت، در جهت تعمیم و توسعه فرهنگ جدید و جنبش تجددخواهان و به عبارت دیگر متجدد کردن بانوان تلاش کند. ( زهیری‌، علیرضا، 1379: 46)

(ادامه این بخش از مقاله بعد از دانلود)

5-   مؤسسه وعظ و خطابه:

   ‌این مؤسسه که وابسته به دانشکده معقول و منقول دانشگاه بود‌، کار رسمی خود را از مهر سال 1315 آغاز کرد و در مهر 1317 رسما به کار خود خاتمه داد. ‌این مؤسسه که برای تربیت اکابر بود، از میان وعاظ و اهل منبر سراسر کشور کسانی را که دارای شرایط لازم بودند‌، انتخاب و به استخدام وزارت معارف درآورد.(همان، 51)

نظام مدون آموزش و پرورش که بطور مکتوب در 1300 نصویب و جرایی شد

6-   سازمان پرورش افکار:

   از مهم­ترین سازمان­های فرهنگی متمرکز در دوره رضاشاه‌، سازمان پرورش افکار است که بنیانگذار آن دکتر احمد متین دفتری بود.

اساسنامه‌ این سازمان در جلسه 12 دی سال  1317ش به تصویب هیأت وزیران رسید.

اهداف‌این سازمان اساسنامه ادامه همان سیاست­های فرهنگ ستیزی حکومت رضاشاه بود. (دلفانی‌، محمود، 1375: 43-48)

   این سازمان شامل شش کمیسیون فرعی بود که عبارتند از: کمیسیون مطبوعات‌، کمیسیون کتب کلاسیک‌، کمیسیون سخنرانی‌، کمیسیون نمایش‌، کمیسیون رادیو و کمیسیون موسیقی که در‌ اینجا به شرح یکی از آن­ها می‌پردازیم: تاریخچه آموزش و پرورش در ایران

تکامل نظام آموزش و پرورش در گرو از خود گذشتگی و استفاده از تجربه طی نسل ها اتفاق می افتد

7-   کمیسیون نمایش:

   از آن جا که در اساسنامه سازمان پرورش افکار استفاده از نمایش و سینما و موسیقی برای ترویج اهداف دولت وقت توصیه شده بود‌، در سال 1318 هنرستان رسمی هنرپیشگی تهران دایر گردید. ریاست کمیسیون نمایش و هنرستان هنرپیشگی با سیدعلی خان نصر بود. وی از مسئولین وزارت دارائی بود. او در آغاز فن تئاتر را نزد مزین­الدوله استاد زبان فرانسه آموخت و سپس در اروپا دانش خود را تکمیل کرد و پس از تأسیس سازمان پرورش افکار به ریاست کمیسیون نمایش و سرپرستی هنرستان هنرپیشگی برگزیده شد.( صفایی‌، ابراهیم، 1347: 69)

(ادامه این بخش از مقاله بعد از دانلود)