مفهوم توسعه پایدار در مدیریت

توسعه پايدار، مفهوم جديدي است كه از طريق پيوند بين ابعاد گوناگون توسعه (اقتصادي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي) و توجه ويژه به ملاحظات محيطي و حفظ محيط زيست از دهه 80 به طور گسترده‌يي مطرح گرديد. از سوي ديگر،‌ مديريت نوين به منظور افزايش مسووليت مديران به محيط پيراموني خود، از دهه 70 جاي‌گزين مديريت در مفهوم سنتي آن شد.(عارفه فدوی، 1375)

لذا در اين مقاله، پس از تشريح «توسعه» در مفهوم سنتي، الگوي جديد آن تحت عنوان «توسعه پايدار» به عنوان اساس فعاليت هاي مديريت دولتي نوين مطرح شده است. سپس مديريت دولتي نوين به عنوان محور توسعه پايدار و ابزار دولت‌ها در كسب اهداف توسعه، پايدار، مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است.

توسعه پایدار چیست؟

همه ما مطالب زيادي راجع به مفهوم توسعه خوانده يا شنيده‌ايم و هر كسي از آن تجسمي در ذهن خود دارد. امروزه كمتر واژه‌يي تا اين حد در محافل اجتماعي-سياسي و خاصه مديريت و اقتصاد مطرح شده است. به هرحال به قول ادبا بايد گفت موضوع سهل و ممتنع است، سهل از آن جهت كه مفاهيم و معاني كلي از آن در ذهن همه هست، ممتنع از آن روي كه تعريف، جزئيات، مرزبندي و مهمتر از همه ساز و كارهاي عملي تحقق توسعه هم‌چنان مورد بحث است. مفهوم توسعه پایدار در مدیریت

تمامي ما از توسعه اقتصادي شناخت داريم و شاخصه‌هاي آن را مثل رشد توليد، افزايش بهره‌‌وري (كارايي)، افزايش درآمد ملي و توليد ناخالص ملي و … در نظر داريم. از طرف ديگر، توسعه اجتماعي و شاخصه‌هايي نظير توزيع عادلانه درآمد، برابري و بسط عدالت اجتماعي را نيز مي‌شناسيم و گفته مي‌شود كه پس از رشد اقتصادي و حتا به همراه آن و به دنبال كارآفريني، ايجاد اشتغال، به جا و لازم است تا افراد فعال جامعه در چرخه اقتصادي كشور مشغول به كار شوند.( سید حیدر میر فخرایی، 1375)

همچنين توسعه فرهنگي، از جنبه‌هاي نوين مفهوم توسعه است كه شاخصه‌هايي مثل امكان استفاده متناسب و عادلانه همه از فضاهاي فرهنگي، ارتقاي دانش و معرفت در جامعه و… را در بر دارد. و همسنگ همه از توسعه سياسي، مؤلفه‌هايي هم‌چون مشاركت عمومي در تصميم‌گيري‌ها، فضاي باز سياسي، امكان مشاركت همگاني در قدرت صحبت مي‌شود. افق‌هاي آينده مديريت، توسعه انساني، نقش‌ها و وظايف دولت در زمينه‌ي توسعه و موضوع نظام اداري توسعه يا توسعه نظام اداري در اين مقاله مورد بحث قرار خواهد گرفت.(همان، 1375)

توسعه پايدار به ملاحظه «منابع طبيعي پايه» به عنوان نخستين محدوديت، اهميت مي‌دهد، بر خلاف توسعه سنتي كه «سرمايه و قابليت دسترسي» به آن را اولين محدوديت توليد در نظر مي‌گرفت.

مفاهيم و ديدگاه‌هاي توسعه

توسعه، فرايندي تعاملي است كه در آن افراد در شبكه‌هاي كاري ياد مي‌گيرند كه چگونه مشكلات را تعريف و حل كنند. همچنين فرايندي است كه در آن سازگاري همه بخش‌ها افزايش مي‌يابد (الیوت[1]، 1994) صنعتي شدن، فرايندي است که صرفا براي ايجاد نوعي مهارت براي حل مشكل است.زنده گی نوین (مدرنیزم) به نشانه و نمادها و مدل‌هايي (مدهايي) از زندگی فناوری اشاره مي‌كند.( سید حامد وارث، 1377) مفهوم توسعه پایدار در مدیریت

در حالي كه صنعتي شدن كمتر جنبه اجتماعي دارد، مدرنيزم بيشتر جنبه اجتماعي داشته و در واقع پيامد اجتماعي صنعتي شدن است و «توسعه» فرايندي چند سطحي است كه مي‌تواند همه مفاهيم پيش گفته را در بر گيرد.

ضمنا مدرنيزم يك حالت است، صنعتي شدن نيز خود فرايندي است كه از توسعه بسيار محدودتر است، فرايند توسعه انتهاي باز دارد يعني نامحدود است و بسته نيست . (الیوت، 1994)

در ابعاد اجتماعي، شايد نتوان تقدم و تأخري براي ابعاد گوناگون توسعه (سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي) در نظر گرفت. به خاطر اينكه در مقايسه با فرد، اجتماع خواصي منحصر به فرد دارد كه با خواص تك‌تك افراد تفاوت دارد.

در بعد فردي مطابق سلسله مراتب نيازهاي مازلو، اكثر افراد از نيازهاي سلسله مراتبي (نردباني) تبعيت مي‌كنند و تنها با برآورده شدن نيازهاي سطوح پايين‌تر، نيازهاي سطوح بالاتر مطرح مي‌شود. مثلا تا در فردي نيازهاي فيزيولوژيك و امنيت تأمين نشود، نياز به احترام و اجتماعي شدن مطرح نمي‌شود و همين طور نيازهاي سطوح بالاتر. به هرحال شايد بتوان گفت كه در سطح اجتماعي نيز، نيازهاي سطوح پايين تر جنبه اقتصادي دارد و نيازهايي مثل توسعه سياسي (مشاركت در تصميم‌گيري و …) در رده‌هاي بالاتر قرار مي‌گيرند.( یوسف فرهودی، 1379)

ولي در نظر گرفتن چرخه‌يي براي ابعاد توسعه كه در آن ابعاد به شكل تعامل با هم در ارتباطند، جنبه منطقي‌تري دارد، البته اينكه كدام جنبه توسعه، بيشتر مد نظر باشد بستگي به جامعه مورد نظر دارد، مثلا جامعه‌اي كه داراي اقتصاد پيشرفته‌اي است، اولويت با توسعه سياسي است و بر عكس.

تفاوت‌ توسعه در مفهوم سنتي و پايدار

1- توسعه پايدار به ملاحظه «منابع طبيعي پايه» به عنوان نخستين محدوديت، اهميت مي‌دهد، بر خلاف توسعه سنتي كه «سرمايه و قابليت دسترسي» به آن را اولين محدوديت توليد در نظر مي‌گرفت.

2- سياست اخلاقي «حفظ امكان استفاده حداقل مساوي با ما براي نسل‌هاي بعدي از منابع طبيعي» شديداً مدنظر توسعه پايدار است.

3-  در توسعه پايدار، ارزش تمام منافع و هزينه‌هاي اجتماعي (مثل كاهش منابع) براي تعيين نقش توسعه، بايد در سيستم‌ حسابداري منظور شود يعني آيا هزينه‌‌يي كه انجام مي‌شود با هدف مورد نظر از توسعه سازش دارد يا نه، مثلا تخريب جنگل به چه قيمت؟

[1] – Elliott

فهرست

چكيده

مقدمه

مفاهيم و ديدگاه‌هاي توسعه

تفاوت‌ مفهوم توسعه پایدار در مدیریت در مفهوم سنتي و پايدار

افق‌هاي آينده مفاهيم توسعه و مديريت

مربی‌گری چیست؟ مفهوم منتورینگ چیست؟

ضرورت‌ها

رویکردهای مربی‌گری

مثال‌هایی از سوالات و تعاملات یک مربی با رویکرد غیر مستقیم

فرایند مربی‌گری

نگرش‌ها و قابلیت‌های کلیدی یک مربی موفق

سوالاتی برای آینده

نتیجه گیری

منابع و ماخذ