فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

چکیده : مديريت پروژه وظيفه اي پيچيده است كه پيچيدگي آن به بزرگي ابعاد كمي و كيفي پروژه دارد. پروژه ها در شرايط كنوني بازار و تجارت در هر لحظه از زمان در معرض مواجهه با بحران قرار دارند. محيط پروژه ها بسيار متغير بوده و شرايط عدم قطعيت، بسيارند و اين شرايط براي پروژه هاي بزرگتر مشكل تر نيز مي گردد. بدون شك، مديريت صحيح اين ريسك ها، پيش نياز تسهيل شرايط بحران پروژه ها مي باشد و ضرورت دستيابي به علوم وابسته و گسترش اين علوم، كاملاً آشكار است. اين مقاله به فرآيند مديريت ريسك پروژه پرداخته، اصول و چالش هاي مربوطه را تجزيه و تحليل مي نمايد.

کلمات کلیدی : ریسک، مديريت ريسك ، فاكتورهاي كليدي فرآيند مديريت ريسك پروژه.

مقدمه

ريسك ها در جهان پرتلاش، وجود دارند و هنگامي كه ما فعاليتهاي مان را سرعت می بخشیم ، يا بيشتر از حد موجود مي‌خواهيم انجام دهيم ظاهر مي‌شوند. كسب منافع زياد و انجام برخی فعالیت های  احساسی و پرهيجان در زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی ممكن است ما را چنان دچار غفلت نماید كه نتوانيم از خطراتی که مارا تهدید می نمایند آگاهی یابیم. افزايش روزافزون فعالیت های تولیدی همچون بهره‌برداري از منابع ظبیعی ، مي‌تواند در نهايت به تهديدهايي جدي نسبت به منافع عمومي مبدل شوند.

در زندگی اجتماعی افراد اغلب در رفاقت با ديگران دست به خطرپذيري مي‌زنند. انسان ها نه تنها براي نيازهاي اساسي و زنده ماندن بلكه به منظور ارضاء كنجكاوي‌ها و اكتشاف برخي حقايق، دست به ريسك هاي بزرگی مي‌زنند.

نمونه چند صفحه از پایا نامه فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

خطرپذيري امري ضروري است كه در عرصه زندگي بنا به دلايلي به آن نياز پيدا مي‌شود. اين دلايل ممكن است اقتصادي، سیاسی، اجتماعي و یا فرهنگي باشند. به همين دليل تعجبي ندارد كه حوزه‌هاي مختلفي از تئوري سازي و تحقيقات تجربي در رابطه با ريسك وجود دارند.

براي مثال، در زمينه‌هاي اقتصاد، بيمه، ايمني، ترافيك، بهداشت و تصميم‌گيري پزشكي، حفاظت صنعتي و سياستگذاري هاي زيست محيطی می توان با حوزه های مختلف خطر پذیری روبرو شد.رشته‌هاي دانشگاهي كه در اين باره تحقيق مي‌كنند عمدتا عبارتند از: آمار، مهندسي فني، اقتصاد، روانشناسي و مردم شناسي فرهنگي.

در طول تاريخ مردان و زنان همواره مجبور بوده و هستند كه دست به ريسك پذيري بزنند. ريسك ها جزء لاينفك زندگي روزمره بوده‌اند، ولي در زمان هاي اخير، به نظر مي‌رسد كه جامعه مدرن به نحو چشمگيري به مسئله ريسك توجه نشان مي‌دهد. فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

لايب[1]⁽¹⁾ تلاش كرده است ظهور «جامعه ريسك» را تبيين كند. او مي‌گويد:

جهان نسبت به گذشته بيشتر تحت كنترل و دستكاري انسان قرار گرفته و در نتيجه، اثرات منفي فعاليت هاي فن آورانه به طور بارزي عيان گشته است. به دليل عدم مطالعات كافي در زمينه اين اثرات، تصوير روشني از وضعيت فرآيندهاي حرفه اي طبيعت نداريم.

تغييرات سريع فن‌آوري و تحولات اجتماعي باعث تضعيف قابليت پيش بيني پذيري زندگي شده‌اند. پيچيدگي اجتماعي و انفجار اطلاعات باعث ايجاد ابهامات و سردرگمي‌هاي شديدي شده و فردگرايي، كنترل اجتماعي را تضعيف كرده‌ است. با توجه به تمام اينها در مقابل افزايش ثروت و ماديات تمايل به كسب امنيت بيشتر نيز افزايش يافته است.

لايب مي‌افزايد: انسان مدرن ديگر معتقد نيست كه ريسك هاي بزرگ در سرنوشت يا تقدير او اثرگذار مي‌باشند، بلكه از نظر وي ريسك پديده‌اي قابل بررسي و مديريت ريسك وظيفه اصلي كساني است كه به استقبال آن مي‌روند.سوالات تحقيقي و سياست گذاري‌هاي مختلفي در زمينه «ارزيابي ريسك»، «تصميم‌گيري براي پذيرش ريسك» و «كنترل ريسك» انجام شده است.

براي روانشناسان اينكه چگونه افراد با خطرات شخصي خود روبرو مي‌شوند، مورد توجه بوده است. از نظر آنها، ارزيابي ريسك، پذيرش و كنترل آن همگي به هم مربوط اند. ولي اينكه يك اجتماع بزرگتر چگونه با خطرات جمعي و عمومي روبرو مي‌شود، امري كاملا متفاوت است. در اين زمينه، نياز به عواملي چون تحليل و ارزيابي كارشناسي، ارزيابي و تصميم‌گيري اجتماعي- سياسي و همچنين كنترل سازمان يافته ريسك داريم. اين سه فعاليت اساسي مي‌توانند به وسيله گروههاي مختلفي كه دانش، ارزشها، قدرت تصميم و توانايي‌هاي كنترل متفاوتي در خصوص ريسك دارند اجرا شوند.

انسان مدرن ديگر معتقد نيست كه ريسك هاي بزرگ در سرنوشت يا تقدير او اثرگذار مي‌باشند، بلكه از نظر وي ريسك پديده‌اي قابل بررسي و مديريت ريسك وظيفه اصلي كساني است كه به استقبال آن مي‌روند

 اهميت موضوع

مدير ريسك به دلايل زير در مورد خسارات مالي بالقوه نيروي انساني (كاركنان) نگران بوده و به آنها مي‌پردازد:

براي جذب و حفظ كاركنان با صلاحيت بالا

براي ارتقاي روحيه و بهره‌وري كاركنان

براي برخورداري از مزاياي خاص مالياتي طرحهاي مزاياي كاركنان

براي بهبود رفاه كاركنان ايجاد تصويري از شركت كه معرف مراقبت شركت از كاركنان مي‌باشد براي اطمينان حاصل كردن از تطبيق با قوانين موضوعه مرتبط با برنامه‌هاي كاركنان  براي جلوگيري از آنچه بسياري از شركتها آن را به عنوان توسعه  طرحهاي بيمه اجتماعي تلقي مي‌كند.

پرسش های تحقیق

1- ميزان خطر در يك عمل يا وضعيت چقدر است؟

2- آيا اين عمل بيش از حد خطر آفرين نيست؟

3- چقدر مي‌توان از ميزان خطرناك بودن آن كاست؟

پاسخ به اين سوالات مستلزم مفهوم سازي و روش شناسي براي آن‌ها است تا بتوان به موارد زير دست يافت:

1- تحليل و برآورد ريسك

2- ارزيابي و تصميم‌گيري درخصوص پذيرش يا عدم پذيريش ريسك

3- كنترل موثر ريسك و مديريت ايمني عمومي

ولي طراحي و به كارگيري مفاهيم و روش‌هاي مناسب كار آساني نيست، چرا كه تنوع انواع ريسك‌ها بسيار است و همچنين گروه‌ها و طرف‌هايي كه درگير آن‌ها هستند، مختلف‌اند.

به اين ترتيب، نياز به طبقه‌بندي ريسك‌ها به منظور تنظيم مفاهيم، روش‌ها و دستورالعمل‌هاي ارزيابي، تصميم‌گيري و كنترل كاملا محسوس است.

در اغلب موارد، ريسك عنصر ايستاي يك فعاليت يا يك وضعيت نيست. در صورتي كه ريسك به صورت يك عنصر ايستا در فعاليت مزبور باشد، به سادگي قابل اندازه‌گيري و تصميم‌گيري خواهد بود. حال آن كه در اغلب مسائلي كه ما در زندگي واقعي با آن‌ها روبه‌رو هستيم، ريسك حاصل كاركرد عوامل بسياري از جمله عوامل تكنيكي، فيزيكي، رفتاري، سازماني واجتماعي است. تعدد اين عوامل باعث مي‌شود كه ريسك بيشتر به صورت يك معضل پيچيده ظاهر گردد نه چيزي كه بتوان به آساني با يك حركت به آن اشاره كرد.

فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

بنابراين، ابزارهاي مفهومي و روش‌هاي ارزيابي، تصميم‌گيري و كنترل بايد توام با روش‌هاي مناسب براي استفاده از اين ابزارها و روش‌ها در وضعيت‌هاي چند مرحله‌اي يا وضعيت‌هايي كه طرف‌هاي مختلفي درگير هستند، درنظر گرفته شوند.

قبل از اين كه به يك تقسيم‌بندي چند سطحي از انواع ريسك پرداخته شود ابتدا برخي تفاوت‌ها ميان تعاريفي رسمي. نظري از يك سوء و ابعاد شناختي تجربي ريسك از سوي ديگر اشاره مي‌شود. پس از آن، رهيافتي درباره ريسك‌هاي سطح پايين و ساده، در مرحله بعد، به رهيافتي درخصوص ريسك‌هاي سطح بالا و پيچيده كه براي بخش‌هاي عمده‌اي از سازمان حائز اهميت هستند، بيان مي‌شود. مفاهيم، روش‌ها و استراتژي‌هايي چند نيز مطرح شده‌اند كه مي‌توانند به محققان و سياست‌گذاران در فهم بهتر چگونگي ايجاد ريسك و ارزيابي نظام‌مند فعاليت‌ها و وضعيت‌هاي ريسكي و تصميم‌گيري مناسب و در نهايت طراحي و اجراي سياست‌هاي مناسب براي كنترل ريسك كمك كنند.

[1] Libe

فهرست مطالب

1-1مقدمه

1-2 اهميت موضوع

1-3 پرسش های تحقیق

فصل دوم: ادبیات تحقیق

2-1 ريسك

2-2 مديريت ريسك

2-3 تعاريف و ابعاد ريسك

2-4 سطوح جمعي ريسك

2-5 شكل‌گيري ريسك و مديريت آن به عنوان يك فرآيند

2-6 مشخصه‌هاي ريسك

2-7 تصميم‌گيري درباره پذيرش ريسك

2-8 طرح تصميم‌گيري ترتيبي

2-9 ريسك‌هاي جمعي سطح بالا (دغدغه‌هاي عام)

2-10 جايگاه مديريت ريسك

2-11 تكامل مديريت ريسك

2-12 روش‌هاي ادارة ريسك

2-13 فرايند مديريت ريسك

2-13-1 گام اول: شناسايي خطر(يا ريسك)

2-13-2  گام دوم: اندازه گيري ريسك

2-13-3  گام سوم: ارزيابي ريسك

2-13-4 گام چهارم: كنترل ريسك

2-14 تامين مالي ريسك

2-15 اداره امور و مديريت ريسك

2-16 مديريت ريسك و خريد بيمه فرآیند مدیریت ریسک در مدیریت پروژه

فصل سوم: روش انجام تحقیق

3-1 مباني تحليل ريسك

3-2 مفاهيم احتمال

3-3 قانون اعداد بزرگ

3-4 توزيع هاي احتمال

3-5 توزيع دوجمله‌اي

3-6 توزيع پواسون

3-7 توزيع نرمال

3-8 ساير توزيع هاي مفيد

3-9 استفاده از احتمالات ذهني

3-10 داده هاي داخلي و خارجي

3-11 توزيع مثلثي

3-12 احتمالات پسين

3-13 پيش بيني

3-14 روند و عوامل پيش بيني

3-15 نظريه تصميم‌گيري

3-16 درخت تصميم‌گيري

3-17 شبيه سازي مونت كارلو

3-18ارزش در معرض خطر(VAT)

3-19 كليات ساختار مديريت ريسك

نتيجه گيري

منابع و مأخذ