بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل

چكيده

تحول اقتصادی و توسعه در ایران  ، اكنون با گام نهادن به فضای اقتصادی رو به رشد  با اعمال اصلاحاتي در ساختار اقتصادي كشور، رونق و تحرك لازم را ، در اين زمينه ، به عمل می آورد. در اين مسير، آنچه حائز اهميت فراواني است ، سياست بازنگري در ، و مقررات رايج در ايران است اصلاح در قانون جذب حمایت از سرمایه گذاری خارجی و تصویب قانون تجارت الکترونیکی نمونه های بارز این تحول در نظام حقوقی ایران به شمار می آید.

در اين مقاله تلاش میشود، علاوه بر توضيح مختصر در مورد تجارت الكترونيكي در مقدمه، در بخشهاي اول و دوم تجارت الکترونیکی در اين پهنه فعاليت اقتصادي را مورد بررسي اجمالي قرار داده و مشكلات حقوقي و قضايي آن را بیان  نمايد . بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل

مقدمه

« حقوق » از این نظر اجتماعی ترین عرصه های زندگی فعالیت های اجتماعی است که به طور عمیقی با همه اشکال فعالیتهای، سیاسی و اقتصادی آمیخته است . حقوق همواره با تغییر و تحول نظام های گوناگون در جامعه در حال تعامل و تبادل است و راز بقاء و استمرار قواعد حقوقی در تطبیق آن با شرایط و مقتضیات نوین است . بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل

جوامع در حال رشد و توسعه با یافتن سازو کارهای اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی به دنبال تکامل و ترقی هستند، از این رو دگرگونی در این نوع جوانع ، همواره هم به عنوان « آسیب » و هم به عنوان « فرصت » مطرح می شود.

« آسیب » از این رو که دگرگونی های اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی ، نظم موجود را تهدید می کند و جامعه را با خطر فروپاشی اجتماعی مواجهه می سازد . « فرصت » به خاطر اینکه جامعه را به سوی تکامل و پیشرفت پیش می برد و عناصر قدیمی را باز سازی می کند . نقش قانون و حقوق در جامعه در حال توسعه و پیشرفت، حفظ انسجام اجتماعی است .

انسجام اجتماعی ای  که در اثر درگرگونی  و تغییر در جامعه در معرض فروپاشی است، قواعد حقوقی و قوانین تلاش می کنند این دگرگونی ها را به سوی ثبات  و تحکیم انسجام اجتماعی رهنمون سازند.

ضمن آنکه مانعی برای سیر پیشرفت و توسعه جامعه ایجاد نکند و خود به عنوان عاملی برای تضمین و تثبیت حقوقی برای رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی عمل نماید .

از میان موضوعات مختلف حقوقی ، که به ویژه با مقوله توسعه و رشد اقتصادی جامعه سروکار بیشتری دارند ، موضوع تجارت الکترونیکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

امروزه موضوع « تجارت الکترونیکی » یکی از شیوه های متداول و رایج معاملات و مبادلات در سطح جهانی است، در عصر حاضر که به عصر « جهانی شدن » مصطلح گشته است، ابزارهای  تجاری نیز جهانی شده اند و بدون تردید « تجارت آزاد » و « تجارت الکترونیکی » از ویژه های بارز « جهانی شدن » به شمار می آیند. بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل

از این رو تدوین قوانین و مقررات متناسب  با تحولات اقتصادی ، ضامن رشد و توسعه اقتصادی کشور محسوب می گردد.

قبل از طرح بحث درباره تجارت الکترونیکی شایسته است نگاهی به تعریف ارائه شده توسط کمسیون اروپائی در یال 1997 بیاندازیم .

این تعریف با همه نارسائی ها و اشکالات احتمالی، یکی از بهترین تعاریف ارائه شده درباره  « تجارت الکترونیکی » است .

اکنون با توجه به تعریف « تجارت الکترونیکی » ، به انواع تجارت الکترونیکی می پردازیم :

در واقع تجارت الكترونيك فرآيند خريد وفروش محصولات وخدمات بر روي شبكه اينترنت مي باشد ومي توان آن را به چند گروه: تجارت بين بنگاه ومصرف كننده يا مشتري (B2C)، تجارت بين بنگاه و بنگاه (B2B) و تجارت بين مصرف كننده ومصرف كننده (C2C) تقسيم نمود، كه دراين ميان فعاليت هاي تجاري عمدتاً درچارچوب نوع اول و دوم ( B2B  و B2C ) متمركز گرديده اند . هرچند درآينده فعاليت هاي تجاري B2A و C2A نيز قابل پيش بيني مي باشند كه درادامه اين بحث مختصرا به معرفي هريك از آن ميپردازيم.

 B2B (BUSINESS TO BUSINESS)   – در اين سرويس طرفين معامله، شركتها هستند، نمونه اي از اين نوع تجارت, عملكرد شركتي است كه از يك شبكه براي انجام سفارش به توليدكنندگان, دريافت پيش فاكتور و فاكتور خريد و همچنين پرداخت هزينه ها استفاده مي كند. بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل

به عنوان مثال،  تعامل بين دومجموعه توليد كنندگان خودرو و قطعه سازان باعث كاهش هزينه ها، بهبود كيفيت و افزايش سرعت توليد خودرو ميگردد.

B2C CONSUMER)     – ( BUSINESS TOدر اين سرويس شركتها با مشتريان در ارتباط هستند، بيشترين سهم درانجام تجارت الكترونيكي ازاين  نوع خريد و فروش مى باشد. تجارت بين فروشنده و خريدار كه در حال حاضر جزو متداول ترين عملكردها در حيطه تجارت الكترونيكي بر روي اينترنت مى باشد از اين نوع محسوب مي شود.

در B2C  تجارت الكترونيكي بين بنگاه ومشتري بسيار متداول است . درحال حاضر ده گروه اول خدمات وكالاهائی كه از طريق اينترنت زمينه فروش آنها فراهم می شود  وبراساس  B2C  انجام مي پذيرندعبارتند از : سخت افزار، امور مسافرت ، جهانگردي ، كتاب ، موسيقي ، ارسال هديه وگل وموادغذايي و نوشيدني ، جواهرات ، كالاهاي ورزشي والكترونيكي ، كه برخي از آنها نيز درليست كالاهاي صادراتي كشورمان قرار دارند.

C2C -(Consumer To Consumer)  طرفين معامله، افراد هستند. سرويس گيرنده، فردي است كه جنس يا كالايي را از شخص ديگر خريــــداري مي كند. فعاليتهای آژانس هاي هواپيمايي ،راه آهن و يا هر گونه خدمات دﻴﮔﺭى از اين نوع، را می توان در زمره ّ اینگونه معاملات بحساب آورد . انجام مزايده و مناقصه كالاها از طريق اينترنت، در اين گروه از تجارت الكترونيكي قرار مى كيرند.

BUSINESS TO ADMINISTRATION) B2A) – انواع معاملات تجاري مابين شركتها و سازمانهاي دولتي، پرداخت عوارض ومالياتها نمونه هائي از انواع فعاليت هاي B2A را تشكيل مي دهند.

(Consumer To Administration) C2A – اين نوع ارتباط، حيطه هايي همچون جمع آوري كمك هاي مردمي , پرداخت ماليات بردرآمد و هرگونه امور تجاري ديگري كه بين دولت و مردم ايجاد شود را در بر می گيرد و قابل  گسترش خواهد بود . به طور مثال اين مرحله در كشور فرانسه آغاز شده و مردم مى توانند مالياتهاى خود را بر روى اينترنت اعلام كنند و يا كمك هاى خود را از اين طريق واريز نما يند. بررسی تجارت الکترونیک در حقوق بین‌الملل