مقاله درباره عبدالله بن عباس

سرآغاز

امام حسین علیه السلام در سال شصت هجری، پس از مرگ معاویه و در پی اعلام خودداری و بیزاری از بیعت با یزید، از مدینه منوره به مکه مکرمه هجرت نمود. او از روز سوم شعبان تا هشتم ذی حجه همان سال در آن شهر اقامت گزید و پس از آن به وادی کربلا پای نهاد و با قیام خود به خون و رنگ سرخ اعتبار بخشید. مقاله درباره عبدالله بن عباس

همان گونه که ثقل اکبر، قرآن کریم ظهر و بطن دارد گفتار و رفتار قرآن ناطق، عترت پیامبر، نیز دارای ظهر و بطن است؛ قیام و انقلاب عاشورا که یکی از افعال امام حسین علیه السلام می باشد نیز ظهر و بطن دارد.

اکثر کتابها و نوشتارهایی که در این راستا نگاشته می شوند، به بررسی ظواهر قیام حسینی پرداخته و کمتر به عمق و مغز قیام توجه داشته اند.

با این وصف، یکی از پرسشهایی که برخاسته از متن قیام امام می باشد و بدان اصلاً توجه نشده و یا کمتر توجه شده است، امام حسین علیه السلام و نخبگان آن دوران و شیوه و چگونگی برخورد امام با آنان و بالعکس است.

عبد الله بن زبیر، عبد الله بن عمر، عبدالله بن عباس، عبد الله بن جعفر از نخبگانی هستند که بدان اشاره کردیم.

در این نوشتار که به عنوان نخستین گام در این راستا است، به بررسی شخصیت عبدالله بن عباس که یکی از جنجالی ترین شخصیت های حدیثی، تاریخی است، پرداخته ایم.

دودمان ابن عباس

عبد اللّه بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف، پسر عموی پیامبر بوده و مادرش لبابه دختر حارث بوده و کنیه اش ابوالعباس می باشد.1

عبدالله بن عباس

ولادت

درتاریخ ولادت وی اختلاف است، ولی مشهور این است که ابن عباس سه سال قبل از هجرت در شعب ابی طالب به دنیا آمد.2

ابن اثیر می نویسد: « هنگام ولادت ابن عباس، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سقّ ابن عباس را با آب دهان خویش برداشت».3

دوران پیامبر صلی الله علیه و آله

ذهبی می نویسد: «عبدالله بن عباس بیش از سی ماه همراه پیامبر بوده است.»4

طبق نقل های تاریخی، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در مورد عبدالله بن عباس دعای خیر فرمود؛ چنانچه در کتب حدیثی و تاریخی آمده که پیامبر صلی الله علیه و آله به ابن عباس فرمود: «اللهم علّمه الحکمةَ.» 5 مقاله درباره عبدالله بن عباس

در جای دیگر چنین فرمود: «الّلهمّ بارِکْ فیه و انْشُرْ مِنْه.»6

همچنین نقل شده پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله دست مبارک خود را بر سر ابن عباس گذارده و فرمود: «اللهم اَعْطِهِ الحکمة و عَلِّمْهُ التأویل.»7

سنّ ابن عباس هنگام رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله در کتب تاریخی بین 10 تا 15 سال نقل شده است.8

دوران خلفا

ابن عباس در دوران خلفا مقام افتاء را بر عهده داشته و از کسانی بود که خلفا بویژه خلیفه دوم و سوم، در مشکلات از نظرات وی استفاده می کردند.9

دوران امام علی علیه السلام

در دوران امام علی نیز درجنگهای جمل، صفّین و نهروان دررکاب علی علیه السلام شمشیر می زد.10

ابن عباس در دوران امام علی علیه السلام کارگزار امام در بصره بوده11 و در واقعه حکمیت نیز، امام وی را به عنوان حَکَم پیشنهاد کرد که خوارج وی را قبول نکردند.12

در دوران حسنین علیهماالسلام

در دوران امام حسن علیه السلام نیز از اصحاب با وفای امام بوده و پس از شهادت امام علی علیه السلام مردم را به بیعت نمودن با امام حسن علیه السلام فرا می خواند.13

در دوران امام حسین علیه السلام نیز از اصحاب باوفای امام بوده است.

رحلت

ابن عباس دراواخر عمرخود در مکه زندگی می کرد،که با نبرد عبدالله بن زبیر وعبد الملک‌بن‌مروان مواجه شد.

عبدالله‌بن‌زبیر ازوی بیعت خواست ولی ابن‌عباس سرباز زد؛ لذا ابن‌زبیر وی را مکه بیرون کرد وروانه طائف ساخت.14

در تاریخ وفات ابن عباس، اختلاف است ولی مشهور این است که ابن عباس در سال 68 هجری و در 70 سالگی در شهر طائف بدرود حیات گفت و محمد بن حنفیه بر وی نماز خواند و جنازه وی را در همانجا دفن نمود.15

فرزندان

فرزندان وی، عباس، علیّ السّجاد، فضل، محمد، عبیدالله، لبابه و اسماء می باشند.16

ذهبی می‌نویسد: «ابن عباس بیش از1660حدیث نقل کرده که بخاری120حدیث و مسلم فقط9حدیث ازوی نقل کرده‌اند.»17

ابن عباس و اهل بیت علیهم السلام

قبل از ورود به بحث اصلی، لازم است مواضع اعتقادی ابن عباس نسبت به اهل بیت تبیین شده تا تحلیل شایسته ای در باره عدم همراهی وی با امام حسین علیه السلام ارائه دهیم: