طرح جامع شهر

طرح جامع شهری عبارت از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندیهای عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل مراکز انتهایی خط (ترمینال) و فرودگاهها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویتهای مربوط به آنها تعیین می‌شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌گردد. طرح جامع شهر بر حسب ضرورت قابل تجدیدنظر خواهد بود.

هدف از طرح جامع شهری  

شهر و شهر نشینی، همواره چهره زمین را تغییر می دهد. بر اساس آمار سازمان ملل بیش از پنجاه درصد ساکنین کره زمین در شهرها سکونت دارند،  این در حالی است که در قرن گذشته تنها ده درصد از جمعیت کره زمین در شهرها سکونت داشته اند. طبق پیش بینی سازمان ملل تا کمتر از چهال و پنج سال دیگر، بیش از هفتاد و پنج درصد جمعیت زمین را شهر نشینان تشکیل خواهند داد.

شهرها، مرکز رشد جمعیت، سرمایه، فرهنگ و اطلاعات هستند. طی سالیان گذشته نقش شهرها به عنوان مراکز مالی گسترش یافته و باعث ایجاد نوعی بی نظمی، اغتشاش و تراکم جمعیتی شده است. با توجه به گسترش روز افزون تعداد شهرها و افزایش تمایل مردم به شهر نشینی، لزوم برنامه ریزی برای شهرها را ضروری کرده است. برای زندگی بهتر در شهرها معمولا در علم شهرسازی به مواردی نظیر طرح هادی، طرح تفضیلی و طرح جامع اشاره می شود.

در این نوشته، کوشش بر آن است که به توضیح پیرامون طرح جامع بپردازیم.  برای شناخت و درک بهتر از مفهوم طرح جامع، لازم است که در درجه نخست، شناختی راجع به مفاهیم اولیه شهر سازی داشته باشیم .

شهرسازی، به مجموعه روش هایی گفته می شود که متخصصان امور شهری برای بهتر ساختن شهر از آن ها استفاده می کنند. به عبارتی دیگر شهرسازی یعنی مطالعه طرح ریزی و توسعه شهر با در نظر گرفتن نیاز های  اجتماعی و اقتصادی با هدف به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخ گویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری .

یکی دیگر از واژه های مهم در شناخت شهر وشهر نشینی، طرح ریزی شهری است. طرح ریزی شهری به مطالعه کیفیت فضاها و ارائه طرح های فیزیکی می پردازد. سیاست هایی را که شهرداری ها در رابطه با ضوابط ساختمانی شهر اعمال می کنند را می توان جزئی از طرح ریزی شهری دانست. طراحی شهری تاکید بر کیفیت محیطی عرصه های جمعی و سامان دهی به این عرصه ها را دارد.

مجموعه موارد ذکر شده در بالا، در نهایت منجر به طراحی برنامه های طرح هادی شهری،  طرح جامع شهری و طرح تفضیلی در شهر می شود. در این نوشته سعی در بیان مفاهیم شهری، به ویژه مفهومی با عنوان طرح جامع شهری است..

طرح جامع شهری، با هدف مشخص کردن جهت های توسعه و تدوین برنامه برای شهر و همچنین تامین نیازمندی های آن بر مبنای پیش بینی ها و اهداف توسعه شهری تهیه می شود. طرح جامع شهری عبارت از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از زمین ها و منطقه بندی مربوط به حوزه های مسکونی، تجاری، خدماتی، صنعتی، اداری و… مشخص می شود.

تاسیسات و تجهیزات شهری، نیازمندی های عمومی شهری، تجهیزات و تعیین محدوده های نوسازی و بهسازی و همچنین سطوح لازم برای ایجاد تاسیسات شهری نیز از جمله مواردی هستند که یک طرح جامع باید به آنها توجه کند. طرح جامع شهر

طرح جامع، بیشتر برای شهرهایی با جمعیت بیشتر از 25 هزار نفر تهیه و تدوین می شود . این طرح در واقع به شکل برنامه ای به عنوان راهنما در تصمیم گیری برای شهر و یا طراحی نقاط مختلف شهر عمل می کند. در طرح جامع، خط مشی اصولی و کلی سیاست های شهری تعیین می شود. در تعریفی دیگر طرح جامع الگوی درست استفاده از زمین های یک شهر است .

در تهیه طرح جامع شهری، ابتدا لازم است مشاور شهرساز، به مطالعه وضع موجود شهر بپردازد و پس از انجام مطالعات میدانی و برداشت سطوح موجود اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده کند. در این تجزیه و تحلیل امکان نتیجه گیری برای مشاور به وجود می آید.

او می تواند نقاط ضعف و قوت منطقه مورد مطالعه خود را نیز شناسایی کند. در گام بعدی لازم است که هدف ها و اولویت هایی که در بهسازی شهر ضروری هستند مشخص شوند. مسئله مهم دیگری که در این مرحله لازم است به آن به طور ویژه توجه شود پیش بینی های لازم جهت توسعه شهر است. آخرین مرحله، طراحی و برنامه ریزی برای توسعه شهری است.

فهرست مطالب

طرح جامع شهر

هدف از طرح جامع شهری

سایر طرح های شهری عبارت است از

طرح تفصیلی طرح جامع شهر

طرح بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده

طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها

طرح تفصیلی موضوعی

طرح تفصیلی موضعی

طرح هادی شهری

طرح شهرهای جدید

طرح شهرکهای مسکونی

طرح سایر شهرک‌ها (صنعتی، تفریحی،…)

منابع و مآخذ

طرح جامع شهر