میکروارگانیزم های پروبیوتیک

مقدمه

ميکروارگانيسمهای زنده که وقتی در مقادير مناسب مورد استفاده قرار گيرندتأثيرات سلامتی مفيدی بر ميزبان دارا مي باشند.

كلمه پروبيوتيك از مفهوم يوناني ” براي زندگي” گرفته شده است. ديگر معاني مشابه آن عبارتند از:

باکتری‌های سلامتی ، سودمندی و دوستدار انسان.  پروبيوتيك‌‌ها، باكتري‌هاي سودمندي هستند كه اثر مفيدي بر سلامتي و تغذيه دارند. اين باكتري‌‌ها در اكثر مواد غذايي تخميري وجود داشته و مي‌تواند به مواد غذايي مانند ماست برای ايجاد اثرات سلامت بخشي اضافه گردند.میکروارگانیزم های پروبیوتیک

آنها از انواع باكتري‌هاي تك سلولي بوده و مي‌توانند به سلامتي بشر از چند طريق کمک کنند. كاهش ابتلا به اسهال، بهبود قابليت هضم لاكتوز، افزايش و تحريك سيستم ايمني از جمله اين موارد هستند.

بيش از 400 گونه باكتري در دستگاه گوارش انسان وجود دارد كه اغلب آن‌‌ها باكتري‌هاي مفيد هستند و اثرات سلامتی‌بخش براي بدن ما دارند و بعضي از آن‌‌ها نيز مضر هستند و ايجاد ناراحتي‌هايي از قبيل نفخ، يبوست و اسهال مي‌كنند. مصرف باكتري‌هاي مفيد سبب توليد اسيد‌هاي آلي و كاهش pH و ممانعت از فعاليت باكتري‌‌هاي بيماريزا مي‌شوند و اغلب از فيبر‌‌ها براي اين كار استفاده مي‌كنند.

در طي دهه 1960 به جهت مقابله با استفاده وسيع از آنتي‌بيوتيك‌‌‌ها و اثرات جانبي آن‌‌ها در حيوانات مزرعه‌‌‌اي، توجه به استفاده از مكمل‌هاي باكتريايي زنده رو به افزايش گذاشت.

لي‌لي و استيلول براي اولين بار كلمه پروبيوتيك را براي توصيف مواد ترشي از يك موجود تك‌ياخته كه رشد موجود ديگري را تحريك مي‌نمود ‌‌‌‌به كار بردند.

هوئيس انيت ولد و‌هاونار پروبيوتيك‌‌‌ها را ‌‌‌‌به عنوان يك كشت منفرد يا مخلوطي از ‌‌‌‌میکروارگانیسم ها تعريف نمودند كه پس از مصرف توسط انسان يا حيوان با بهبود ويژگي‌هاي ميكروفلور دروني اثرات مفيدي را در ميزبان به جاي مي‌گذارند. اين تعريف مفهوم پروبيوتيك‌‌‌ها را به چند طريق متحول ساخت به طوري كه فعاليت پروبيوتيك‌‌ها را به ميكروفلور دستگاه گوارش محدود نساخته و احتمال عملکرد آنها را در اجتماعات ميكروبي ديگر مانند پوست، دستگاه تنفس و دستگاه تناسلي در بر ‌گرفت. اخيراً گروهي از دانشمندان اروپايي پيشنهاد كرده‌اند كه بهترين تعريف براي پروبيوتيك‌هايي كه به مصرف تغذيه‌اي انسان مي‌رسد عبارت است از اجزاء غذايي ميكروبي زنده كه اثرات سودبخش بر سلامت ميزبان دارند .

میکروارگانیزم های پروبیوتیک

ويژگيهاي‌ سويه‌هاي‌ پروبيوتيكي:‌

بيش‌ از بيست‌ ويژگي‌ مختلف‌ براي‌ انتخاب‌ سويه‌هاي‌ پروبيوتيكي‌ در نظر گرفته‌ شده‌ است‌ ولي‌ بر طبق‌ يك‌ توافق‌ عمومي‌ معيارهاي‌ اصلي‌ جهت‌ انتخاب‌ آنها براي‌ مصارف‌ غذايي‌ انسان‌ عبارتند از :

• – منشاء انساني‌ داشته‌ باشد
• – بيماريزا نباشند
• – در برابر اسيد معده‌ و محيط‌ صفرا وي‌ مقاوم‌ باشند
• – قادر به‌ تحمل‌ فرايندهاي‌ تكنولوژيكي‌ بوده‌ و در طي‌ دوره‌ سازگاري‌ محصول‌ زنده‌ باقي‌ بمانند.
• – در شرايط‌  in vitro  و  in vivo   به‌ سهولت‌ و به‌ سرعت‌ تكثير يابند.
• – در برابر آنتي‌ بيوتيكهاي‌ متداول‌ مورد استفاده‌ در مواد غذايي‌ مقاوم‌ باشند. میکروارگانیزم های پروبیوتیک
• – توانايي‌ انتقال‌ مواد ژنتيكي‌ به‌ ميكروارگانيسم‌هاي‌ بيماريزا را نداشته‌ باشند. (مثل‌ فاكتورهاي‌ مقاومت‌)
• – در طي‌ عبور از دستگاه‌ گوارش‌ زنده‌ مانده‌ و توانايي‌ چسبيدن‌ به‌ ديواره‌ روده‌ را داشته‌ باشند.
• – با توليد مواد ضد ميكروبي‌ اثر پادزيستي‌  Antagonistic  در برابر ميكروبهاي‌ بيماريزا داشته‌ باشند.
• – اثرات‌ مفيد و سودبخش‌ آنها بر سلامتي‌ انسان‌ سنديت‌ داشته‌ باشد.

مهمترين مواد توليدي توسط پروبيوتيك‌‌ها

مواد مترشحه از پروبيوتيك‌‌ها به طور خاص عبارتند از:

• 1- اسيد‌هاي چرب آزاد كوتاه كه براي سلول‌هاي ديواره روده لازم مي‌باشد و سبب رشد سلول‌هاي سالم روده بزرگ مي‌شوند. آن‌ها سبب اسيدي تر شدن محيط روده ‌شد، لذا تاثير مثبتي در محيط روده مي‌گذارند. میکروارگانیزم های پروبیوتیک
• 2- ويتامين‌‌ها به ويژه ويتامين‌‌هاي گروه ب و ديگر كوفاكتور‌هاي ضروري
• 4- پيش‌ساز‌هاي هورمونی که ساختار اكثر هورمون‌هاي طبيعي بدن را تشكيل مي‌دهند.
• مواد بازدارنده رشد مانند اسيد‌هاي آلي، آب اكسيژنه و باكتريوسين‌‌ها نيز توسط پروبيوتيك‌‌ها توليد می‌شوند.

عواملي كه باعث بي‌تاثير شدن پروبيوتيك مي‌شوند:

• 1- تغذيه نا سالم، مخصوصاً به عنوان رژيم درمانی و اصلاح هضم
• 2- هضم ناقص مواد غذايي متفاوت كه سبب افزايش ضايعات مي‌شود.
• 3- آنتي‌بيوتيك‌‌های که سبب از بين رفتن درصد قابل توجهي از باكتري‌هاي سودمند حساس به آنتی‌بيوتيک‌ها می‌شوند.
• 4- كلرينه كردن آب که براي ضد عفونی آب ‌‌‌‌به كار مي‌رود و منجر از بين رفتن باكتري‌هاي سودمند در روده مي‌شوند.
• 5- اضطراب و استرس‌ عصبي كه تاثير منفي بر روي باكتري‌هاي پروبيوتيك دارند.

6- ديگر موارد دارويي از قبيل استروئيد‌ها و NSAIDS