قاچاق کالا و ارتباط آن با جنایات سازمان یافته

شرایط رشد اقتصادی کشور ، برنامه های توسعه بخشی ، حساسیت افکار عمومی ، توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، تأثیر قاچاق کالا و ارتباط آن با سایر جرایم اقتصادی سازمان یافته بر رقابت پذیری اقتصاد و الزامات سند چشم انداز سی واندی نظام جمهوری اسلامی  ایران و دیگر کشورهای جهان ایجاب می نماید که بحث پیشگیری و راه کار های مقابله با قاچاق کالا در حقوق داخلی و اسناد بین المللی و خارجی جدی گرفته شود .

ضرورت هماهنگی و همکاری کشورها با پدیده ی قاچاق کالا به هنگام ارتکاب این جنایت توسط گروه های مجرمانه سازمان یافته دو چندان می شود . زیرا امروزه شبکه سازی سازمانهای جنایی قدرتمند در فعالیت های مجرمانه اقتصادی، تأثیر شگرفی بر اقتصاد ، سیاست، امنیت و در نهایت کل جوامع ملی و بین المللی می گذارد .

در این میان ، زمانی که گروه های تروریستی برای تحصیل قدرت مورد نظریا تأمین بودجه ی عملیات خود به استراتژی ها و تاکتیک های جنایات سازمان یافته ( مثل قاچاق کالا) متوسل می شوند . این سؤال مطرح می شود که آیا تروریسم جنایت سازمان یافته فرا ملی است؟ و در صورتی که گروه های مجرمانه سازمان یافته ، قاچاق کالا را در راستای تأمین مالی اهداف تروریستی مرتکب شوند . اقدام آنها جرم تروریستی محسوب می شود یا بعنوان مصداقی از جنایت سازمان یافته ی فرا ملی می باشد.

در این مقاله به جهت ارتباط تنگاتنگ قاچاق کالا با جنایات سازمان یافته و تروریسم ، در صدد اثبات این فرضیه ها خواهیم بود که چون در جرایم تروریستی انگیزه مجرمانه بیشتر عقیدتی یا سیاسی است نه مالی ، بنابراین تروریسم جنایات سازمان یافته فرا ملی محسوب نمی شود . به همین صورت گروه های تروریستی که برخی مواقع به استراتژی ها و تاکتیک های جنایات سازمان یافته جهت تحصیل قدرت یا تأمین بودجه ی عملیات خود متوسل می شوند . قاچاق کالا و ارتباط آن با جنایات سازمان یافته

به دلیل داشتن انگیزه ی مکتبی و ایدئولوژیکی، گروه سازمان یافته تلقی نمی شوند ،کما اینکه مستنداً به بند( ت ) ماده ی 1 کنواسیون سازمان کنفرانس اسلامی جهت مبارزه باتروریسم بین المللی این کنوانسیون در تیر ماه 1378 بورکینافاسو به تصویب اجلاس وزیران امور خارجه ی سازمان کنفرانس اسلامی رسید  و در تاریخ 21/3/1380  به تصویب مجلس شورای اسلامی ایران رسیده است .

کلیه اشکال جرایم بین المللی از جمله قاچاق کالا سازمان یافته بمنظور تأمین مالی اهداف تروریستی ، جرم تروریستی محسوب می شود نه جنایت سازمان یافته ی فرا ملی.

لذا با سازمان دهی این پژوهش در سه محور قاچاق کالا ، جنایت سازمان یافته و حتی تروریسم ، نحوه تعامل و وجود تمایز این عناوین مجرمانه را در طی مباحث آتی موردبررسی  قرار خواهیم داد .

قاچاقچیان معمولا بصورت شبکه ای و کاملا منسجم و با نفوذ در رده های بالای تصمیم گیری اقدام به قاچاق کالا می کنند.

قاچاق

 قاچاق معظلی است که از دیر باز خسارتهای اقتصادی ، فرهنگی ، روانی ، گسترده ای را به ملل های مختلف وارد کرده و عده ای را هم از این راه به در آمدهای نامشروع  بسزایی برخوردار کرده است .بطوریکه این پدیده شوم جوامع بشری را از درآمد های مشروع و قانونی چشمگیر محروم ساخته . این پدیده قاچاق معظلی بود که در شاخه های متعدد رشدو ابعاد مختلفی را در بر گرفته است بطوری که با شکلهای مختلفی از نوع قاچاق ، در دنیا روبرو می شویم که با گسترش و پیچیده شدن روابط تجاری و تنوع مجموعه قوانین را نیز مشاهده خواهیم کرد .

بطوری که قاچاق کالا از جرایم مخل به نظام اقتصادی هر کشور محسوب شده که موجب نقصان نظام حکومتی و حتی درآمدهای دولت میشود . لذا با توجه به درگیر بودن کشور ما با این جرایم ، جا دارد ضمن تعریف قاچاق و تبیین عناصرو مبانی آن ، به عوامل و پیامد های قاچاق اشاره نموده و در نهایت مهم ترین گونه های قاچاق کالا را شناسایی و بررسی نماییم .

1ـ1  تعریف قاچاق و تبیین عناصر و مبانی آن

قاچاق که واژه ترکی و از لحاظ لغوی به معنای کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود است .

در تعاریف حقوقی ( حمل و نقل کالا از نقطه ای به نقطه ی دیگر ) خواه دو نقطه مزبور در داخل کشور باشد ، که قاجاق داخلی محسوب می گردد . خواه یک نقطه در داخل و یک نقطه در خارج باشد ، آنرا قاچاق خارجی می گویند .بر خلاف مقرات مربوط به حمل و نقل ، بطوری که این ناقص ممنوعیت یامحدودیتی باشد که قانون مقرر شده است . که این شیوه صنعت پر درآمد غیر قانونی شده که در کشور ما و دیگر ملل در ابعادهای گسترده ای دیده می شود .

{کتاب ترمینولوژی حقوقی ـ محمد جعفر جعفری لنگرودی ـ ص 510 سال 1387 ، انتشارات گنج دانش }

کنوانسیون بین المللی کمک های متقابل اداری بمنظور پیشگیری ، تجسس و جلوگیری از تخلفات گمرکی مصوب اکتبر 1977 ، تعریف زیر را از قاچاق ارائه داده است  .

« اصطلاح قاچاق عبارت است از تقلب گمرکی که شامل گذراندن مخفیانه کالا به هر طریقی از مرزهای گمرکی می باشد که بدان وسیله شخص موجب اغفال گمرک و فرار از پرداخت تمام یا بخشی از مالیات هاو عوارض مربوط به ورود یا صدور و یا اجرای ممنوعیتها و محدودیت های موضوع قانون امور گمرکی را نادیده گرفته و یا منافعی مغایر با قانون امور گمرکی بدست آورده»

 { منصور ـ مجموعه کامل قوانین و مقررات جرایی ، ص 1309 ، 1310}

قاچاق بر اساس کنوانسیون نایروبی ، تخلفی گمرکی است که شامل جا بجایی کالا در طول مرزهای گمرکی به روشی مخفیانه و بمنظور فرار از نظارت گمرکی می شود .

{ بنایی ـ آشنایی با مقررات گمرکی و ترخیص کالا ، ص 76 }

علاوه بر آن که در قوانین متفرقه ، مانند قانون انحصار تجارت خارجی و قانون مجازات مرتکبین قاچاق و … ،تعاریفی از جرم قاچاق به عمل آمده ، ماده ی 29 قانون امور گمرکی در 11 بند ، مواردی از قاچاق را احصاء و در بند 1 آن مبادرت به تعریف نموده است .( وارد کردن کالا به کشور یا خارج کردن کالا از کشور به ترتیب غیر مجاز ، مگر آن که کالای مزبور در موقع ورود یا صدور ممنوع یا غیر مجاز یا مشروط نبوده و از حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض بخشوده باشد ) و این تعریف ؛

الف ـ عنصر مادی جرم ، اصطلاحاً عمل مثبت مادی است .

ب ـ کالا از عموم و اطلاق لازم برخوردار است .

ج ـ مطابق این بند ، جرم قاچاق وصف خارجی دارد . بدین معنی که محل ارتکاب ، نقطه ای در خارج از کشور و

نقطه ی دیگر در داخل کشور می باشد .

د ـ قانونگذار برای تحقق جرم کامل ، احراز یکی از موارد ذیل را کافی به مقصود دانسته است.

1ـ کالا هنگام ورود یا خروج به ترتیب غیر مجاز مشمول محدودیت  قانونی باشد ( ممنوعه یا مشروط )

2ـ کالا مشمول پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض ( برای واردات ) یا تودیع پیمان( برای صادرات ) باشد.

{ احمدی ـ جرم قاچاق ، ص 31 ، 32 }

اداره حقوقی وزارت دادگستری هم قاچاق را چنین تعریف می نماید : قاچاق عبارت است از وارد کردن یا صادر کردن کالا بر خلاف قوانین و مقررات جاریه و یا اقدامی که قانوناً در حکم قاچاق محسوب شده است .

{ وزارت دادگستری و سازمان تعزیرات حکومتی ، مجموعه کامل قوانین و مقررات راجع به قاچاق کالا و ارتباط آن با جنایات سازمان یافته ، نظریه اداره حقوقی وزارت دادگستری ـ شماره 7987/7 ـ 8/12/137 ، ص 218 }

آخرین تعریف در قانون بودجه ی سال 1383 ارائه شده است که به موجب آن , کالاهایی که از خارج از مبادی رسمی وارد کشور شده باشند  قاچاق است و هر جا یافت شود قابل کشف و پیگیری خواهد بود . این در حالی است قبلاً به اعتقاد بسیاری از قضات دادگاها ، کالای قاچاق اگر به بازارداخلی راه می یافت قاچاق تلقی نمی شد .

{ وطن پور ـ مباحث پایه ای و رهیافت های مطالعاتی پیرامون قاچاق کالا ، ص 4 }

دست اندرکاران قاچاق کالا معمولاً با تشکیلاتی سازمان یافته و منسجم به فعالیتی گسترده می پردازند ، تا جایی که میتـوان گفت تشـکیلات قاچاق از سه شبکه که بصورت زنجیروار به یکدیگر متصل هستند تشکیل می شوند که عبارتند از :

1ـ شبکه تهیه قاچاق

2ـ شبکه عبور مرزی قاچاق

3ـ شبکه توزیع قاچاق

نمونه دو صفحه از کارتحقیقی قاچاق کالا و ارتباط آن با جنایات سازمان یافته

فهرست مطالب

چکیده

واژگان کلیدی

قاچاق کالا ، جنایات سازمان یافته و تروریسم

مقدمه

قاچاق

تعریف قاچاق و تبیین عناصر و مبانی آن

عوامل مؤثر بر قاچاق کالا و پیامدهای آن

عوامل ساختاری مؤثر بر قاچاق کالا

عوامل رفتاری مؤثر بر قاچاق کالا

عوامل زمینه ای مؤثر بر قاچاق کالا

آثار اقتصادی قاچاق کالا

آثار و نتایج اقتصادی قاچاق کالا در نمودار زیر نمایان است

آثار اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی قاچاق

تقسیم بندی قاچاق

قاچاق بین الملل

گونه های مختلف قاچاق کالا بر حسب موضوع آن عبارت اند از

قاچاق کالا موضوع عایدات دولت

قاچاق کالا غیر از موضوع عایدات دولت

قاچاق جنگی

قاچاق نفت

قاچاق خدمات

انواع قاچاق خدمات بر اساس قوانین مختلف

طبق قانون امور گمرکی

قاچاق مالکیت فکری

سرقت معنوی یا ادبی

قاچاق اشخاص مطابق تعریف سازمان ملل متحد

قاچاق انسان و عوامل اساسی ایجاد پدیده قاچاق انسان

قاچاق داخلی

قاچاق کالا و ارتباط آن با جنایات سازمان یافته

قاچاق غیر کالا

جنایات سازمان یافته

تعریف و مصادیق جنایت سازمان یافته

مهمترین انواع جنایات سازمان یافته عبارتند از

وجوه تمایز بین جنایت سازمان یافته ملی و جنایت  سازمان یافته فرا ملی

در کنوانسیون 2000 پالرمو اوصاف ذیل برای جنایت سازمان یافته ی فرا ملی ذکرشده است

تروریسم

تعریف تروریسم و تقسیم بندی آن

مشکل ارائه تعریفی از تروریسم

تقسیم بندی تروریسم

میتوان تروریسم را به ترتیب فرایند تاریخی به پنج نوع ذیل تقسیم کرد

ضرورت جرم انگاری تروریسم

مقابله با تأمین مالی تروریسم و عدم پشتیبانی دولت ها از آن

نتیجه گیری

راهکارها و پیشنهادها

راهکارهای راهبردی

منابع و مآخذ