فرهنگ بومی و رسوم ترکمن ها

مقدمه

ترکمن صحرا منطقه‌ای در شمال شرقی ایران است و شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، آق‌قلا، مراوه‌تپه، کلاله، سیمین‌شهر، گمش‌تپه، نگین‌شهر، انبار آلوم و داشلی برون، بجنورد، درگز ، شهر فراغی، گلیداغ، رامیان، گرگان و اطراف تربت جام را در بر می‌گیرد. اکثریت نسبی جمعیت ترکمن صحرا را ترکمنها تشکیل می‌دهند که مردمانی ترکمن زبان و مسلمان(اهل سنت حنفی)هستند.

ترکمن‌صحرا جلگه‌ای رسوبی هموار است که از عقب‌نشینی دریای خزر و تجمع رسوبهای رودهایی نظیر اترک و آق سو به وجود آمده‌است. این جلگه عریض‌ترین بخش جلگه‌های کاسپینی است که شمال استان‌های گلستان و خراسان شمالی را در بر می‌گیرد. این منطقه بین عرضهای جغرافیایی ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه (جنوب گرگان) تا ۳۸ درجه شمالی (چات) و نیز طولهای جغرافیایی ۵۳ درجه و ۵ دقیقه (بندرترکمن) تا ۵۶ درجه شرقی (مراوه تپه) در استان گلستان قراردارد (بدون احتساب شمال خراسان).

زن ترکمن با لباس محلی

برخی از سنت ها و آداب و رسوم ترکمن ها

يکی از آداب و رسوم ارزشمند ترکمن ها، احترام به سفره و نان است. در اکثر موارد در اين کشور، در باره ی «سفره» اصطلاح روسی «سِوِتوی» [1]را بکار می برند، زيرا نعمت خدا يعنی نان در آن قرار می گيرد. فرهنگ بومی و رسوم ترکمن ها

آنها پا گذاشتن روی سفره را بی احترامی بزرگی می دانند. در مراسم استقبال از مقامات و روسای جمهور کشورهای خارج در اين کشور نيز اين موضوع رعايت می شود. به اين ترتيب که در بدو ورود مهمان عالي مقام، استقبال کنندگان قرصی نان و ظرف کوچکی از نمک را در يک سينی گذاشته و مقابل مهمان می گيرند.

رسم بر اين است که مهمان، اندکی از نان را می کند و آن را می خورد. به نظر می رسد اين امر ـ که سنتی اجدادی است ـ برای نمک گير کردن مهمان صورت می گيرد؛ به اين معنی که کشورها به تعهداتشان وفادار باشند و احياناً به اين کشور خيانت نکنند.

برای مطالعه ادامه این بخش لطفا مقاله را دانلود بفرمایید

گلین توی یا همان جشن عروسی آداب خاصی بین مردمان ترکمن دارد

مجالس پرخوانی یا آیین ذکر در بین ترکمن ها

مهم ترین و رایج ترین ساز در نواحی ترکمن نشین ایران و مهمترین ساز در همراهی آواز های ترکمنی است. دوتار ترکمنی هم به تنهایی و هم با همراهی قیجاق (کمانچه) نواخته می شود.

دوتار یکی از لوازم اصلی محلس پرخوانی یا آیین ذکر در نواحی ترکمن نشین بوده است.

پرخوانی از آیین ها و سنت های بسیار قدیمی مردم ترکمن است که تا چند دهه پیش برگزار می شد، اما امروزه جنبه نمایشی یافته است و به صورت ناقص و بی محتوا در چند روستای معدود اجرا می شود. پرخوانی که حاوی جنبه های ویژه ای از روان درمانی است، ریشه عمیقی در شامانیسم دارد.

شمن ها که در حکم روحانیان اغوزها در پیش از اسلام بودند، با اجرای آیین ها و رقص های ویژه ای بر بالای بلندی ها و خواندن وردها و ذکرها با روح نیاکان خوش تماس می گرفتند و از آنها استمداد می طلبیدند تا در شفای خسته دلان و بیماران روحی، شمن را یاری کنند. فرهنگ بومی و رسوم ترکمن ها

آن ها از تانگری (خدای آسمانی) می خواستند تا برای دفع ارواح خبیث، ارواح نیک را به یاری آن ها بفرستد. این آیین پس از اسلام به پرخوانی معروف شد و پرخوانان به نوعی کار شمن ها را ادامه دادند، اما مضمون آیین در هاله ای از اعتقادات اسلامی قرار گرفت.

با گرویدن اغوزها به اسلام بسیاری از وجوه آیین شامانیسم تجزیه شد و در اشکال و نمونه های متنوع با مضامین اسلامی تداوم یافت.

برای مطالعه ادامه این بخش لطفا مقاله را دانلود بفرمایید

مراسم جشن عروسی(گلین توی)

جشن عروسی (گلین توی) یكی از جشنهای بسیار قدیمی است كه با شادی و پایكوبی زیاد همراه است و خاطره‌ای فراموش نشدنی از خود بر جای می گذارد. ازدواج و تشكیل خانه و خانواده‌ای مستقل یكی از اصول پایه‌های اصلی دین مبین اسلام است و از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.

نگارنده این سطور از روستاهای اَنو و مانیش در دامنه های كوپت داغ بازدید نموده و اطلاعات جدیدی را در خصوص مردم‌شناسی (اتنولوژی) طایفه اَنولی گرد آوری نموده است.

یكی از ویژگی‌های اصلی جشن ازدواج طایفه اَنولی‌ها رسم نامزدی [2]است كه معمولاً پس از 12 سالگی پسر و دختر جاری می شود. محقق برجسته تركمنستان ن. بایرام صحتف در اثر خود به نام «لغت نامه ‌مختصر اسلامی» چنین می‌نویسد: «… این رسم در میان تركمن‌ها نیز رواج داشته است. افراد دیگر اخلاقاً حق خواستگاری از دختر دارای نامزد را نداشته‌اند.» به پیروی از این رسم دختر و یا پسر جوان باید با نامزد خود ازدواج می‌كرد. فرهنگ بومی و رسوم ترکمن ها

برای دسترسی کامل به متن لطفا مقاله را دانلود بفرمایید

موسیقی بخش جدایی ناپذیر مردم ترکمن است. تصویر دو مرد نوازنده ترکمن با لباس های محلی را مشاهده می فرمایید

فهرست موضوعات

مقدمه

برخی از سنت ها و آداب و رسوم ترکمن های ترکمنستان

مجالس پرخوانی یا آیین ذکر در بین ترکمن ها

مراسم جشن عروسی(گلین توی)

مرحله ی اوربا یایراتماق

کُجه وه / کجاوه

روز عروس کشان

مراسم دالاشماق

مراسم اوون ثپمک / مراسم آرد پاشی

مراسم پول ثچمک

مراسم کُشتی / گورشمک

مراسم اسب دوانی

قاپی ثاقلاماق

مراسم قیچی زدن

وکیل

الدش دیرمک / مراسم دست به دست دادن عروس و داماد

اوجه آش

قایتمار

پوشش‌ سنتی‌

لباس‌ مردان‌

پوشش‌ جدید

مراسم خاکسپاری

منابع و مآخذ