تجهيزات الكتريكي و اصول ايمني

تجهيزات الكتريكي و اصول ايمني

امروزه نيروي برق در تمام زندگي بشر رسوخ نموده و با پيشرفت صنعت به طور چشمگيري در تاسيسات و تجهيزات مورد استفاده قرار مي­گيرد. به دليل استفاده گسترده از نيروي برق در صنعت و کارگاه­هاي صنعتي، حوادث برق­گرفتگي نيز بخش عمده­اي از حوادث ناشي از کار را تشکيل مي­دهند. در مقاله حاضر اصول ايمني کار با تجهيزات الکتريکي، برق فشار قوي و برق فشار ضعيف به صورت اجمالي مورد توجه قرار گرفته است و جهت کاهش حوادث برق­گرفتگي و کاهش خسارت به تجهيزات الکتريکي راهکارهايي ارائه گرديده است.

اهداف

1) آشنائي گروه هدف با اصول ايمني كار با تجهيزات الكتريكي در جهت كاهش حوادث ناشي از  برق گرفتگي

2) كاهش خسارات به تجهيزات الكتريكي بواسطه عدم رعايت اصول ايمني در كار با تجهيزات الكتريكي

مقدمه

 زندگی بشر امروزی بدون استفاده از انرژی الکتریکی غیرممکن بوده و علیرغم استفاده از لوازم الکتریکی هنوز به بیست درصد مزایای این انرژی نیز پی برده نشده است . امروزه کاربرد برق در زندگی روزمره بحدی معمول گردیده است که است که زندگی بدون آن امکان پذیر نبوده و قابل تصور نمی باشد . شاید بتوان عصر فعلی را عصر الکترونیک نامید که در آن تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی در کنار اینکه بسیاری از کارها را که در گذشته ای نه چندان دور انجام آنها غیر عملی می رسید بسیار سهل و آسان نموده . بنابراین با شناخت برق و کسب اطلاعات اولیه درباره آن ، شناخت خطرات مرتبط با آن نیز خود به خود آسان می گردد .

تقسیم بندی مواد از لحاظ کاربرد در برق :

1. هادیها :

تمام مواد در مقابل جریان الکتریسیته دارای حدی از مقاومت می باشند موادی که به الکترونها اجازه حرکت آسان دهند رسانا و یا هادی نامیده می شوند .نظر به اینکه هادیها تعداد زیادی الکترون آزاد دارند جریان الکتریسیته را به خوبی از خود عبور می دهند . در صنعت برق مهمترین هادی الکتریسیته که در مقیاس بسیار زیادی بکار گرفته می شود مس بوده که بعد از طلا و نقره از بهترین هادیهاست .

تجهيزات الكتريكي و اصول ايمني

2. عایقها

این قبیل مواد تعداد بسیار کمی الکترون آزاد داشته و به همین خاطر جریان الکتریکی را از خود عبور نمی دهند یعنی در برابر عبور جریان ممانعت و مخالفت می نمایند . از مواد عایق می توان به مواد زیر اشاره کرد : شیشه ، میکا ، لاستیک ، چوب ، کوارتز ، ابریشم

3. نیم هادیها

ضریب هدایت الکتریکی نیمه هادیها تابع درجه حرارت بوده و با افزایش درجه حرارت ضریب هدایت نیز بالا می رود . از نیمه هادیها می توان به سیلیسیوم و ژرمانیوم اشاره کرد .

 این انرژی دارای خصوصیات منحصر بفردی است که باعث شده است بر سایر انرژیها ارجحیت پیدا بکند . بعنوان مثال آلودگی ایجاد نمی کند و استفاده و انتقال آن راحت تر است .

این انرژی با وجود این همه خصوصیات مناسب ، در صورت غفلت می تواند خطرناک نیز باشد . نکته ای که ذکر آن اینجا حائز اهمیت می نماید این است که متاسفانه تلفات این انرژی بین افراد مطلع و وارد به آن بیش از افراد عادی می باشد . شاید بتوان مخاطرات این انرژی را در دو دسته زیر جای داد:

الف ) مخاطرات اولیه :  برق گرفتگی ، شوک الکتریکی ، سوختگی ها ، آتش سوزیها ، انفجارات ناشی از این انرژی

ب  ) مخاطرات ثانویه :  شوکهای کوچکی که باعث انقباضات عضلانی لحظه ای در افراد می شود و پیامد آن دستپاچگی ، …. می باشد و احتمال دارد که فرد دچار حادثه دوم شود و حادثه دوم مانند برخورد به ماشین آلات که با جریان برق کار می کنند .

تجهيزات الكتريكي و اصول ايمني

شدت جریان :

استانداردهای متفاوت برای جریان متناوب و مستقیم فرکانس های مختلف شدت جریان های مختلفی را بعنوان حدود مجاز تعریف کرده اند : بر اساس استاندارد کمیسون بین المللی برق ، حد بی خطر شدت جریان برای انسان 10 میلی آمپر و حدی که باعث مرگ می شود 25 میلی آمپر برای جریان برق متناوب است . حد کشنده برای جریان مستقیم 50 میلی آمپر تعریف شده است . ولی حساسیت اندامهای مختلف متفاوت می باشد شبکیه چشم ، زبان و پوست بیشترین تاثیر در برابر شدت جریان را دارد .

مقاومت :

از آنجای که بخش اعظم بدن انسان را آب و مایعات الکترولیت تشکیل داده است ، در حالت کلی بدن انسان یک جزء تقریبا رسانا محسوب می شود . ولی بخاطر مقاومتی که دارد بخشی از انرژی وارده را به حرارت تبدیل می کند . هرچه مقاومت بدن انسان بیشتر باشد . بخش بیشتری از انرژی بصورت گرما هدر می رود . در نتیجه این گرما تجزیه مایعات داخل بدن است .

مسیر عبور جریان :

مسیر عبور جریان و همچنین سطحی که جریان آن از بدن می گذرد می تواند نقش بسزایی در پیامدهای حادثه داشته باشد . بعنوان مثال در صورتی که مسیر جریان دست به دست باشد شدت پیامدها بسیار وخیم تر خواهد بود ، در صورتیکه برق گرفتگی در سر باشد علت اصلی مرگ خفگی است .

زمان برق گرفتگی :

هرچه مدت زمان برق گرفتگی بیشتر باشد صدمه نیز بیشتر است .

فرکانس :

فرکانس جریان یکی از تعیین کننده ترین عوامل در شدت جریان برق گرفتگی ها می باشد که دلیل آن توانایی اعصاب در فرکانسهایی مختلف است . بطور کلی فرکانسهای 50 تا 60 هرتز فرکانسهایی هستند که باعث بیشترین تحریک اعصاب می گردند این شدت تحریک با کاهش و افزایش فرکانسها به شدت تغییر پیدا می کند .

تجهيزات الكتريكي و اصول ايمني