تعریف رهبر در مدیریت سازمان

اگر ماهیت شغل شما چنان است که سرپرستی چند نفر را به عهده دارید یا مسئولیت شما در حد اداره یک سازمان است، به ناچار باید رهبری دیگران را بر عهده بگیرید و فعالیت‌های آنان را در جهت دستیابی به هدف ‌های از پیش تعیین‌شده، هماهنگ سازید. لازمه انجام بعضی از مشاغل حرفه‌ای و فنی نیز آن است که بر دیگران نفوذ داشته باشیم.

مهمترین موضوع مورد توجه روان‌شناسی تجارت، روان‌شناسی در کار، سازمان و مدیریت و روان‌شناسی صنعتی–سازمانی، پدیده رهبری است.

یکی از دلایل این توجه آن است که مشخص گردیده، رهبری اثربخش، مهمترین قوای محرکه سازمان‌ها در جهان پیچیده و پر رقابت اقتصادی امروز است. برای حفظ و ادامه حیات سازمان‌ها، لازم است از پایین‌ترین سطوح رهبری تا بالاترین سطح مدیریت، به دانش و هنر رهبری و هدایت دیگران مجهز باشند. دلیل اهمیت رهبری را می‌توان از تعریف آن استنباط کرد.

تعریف رهبری :

– گروهی رهبری را تاثیر گذاری بر افراد در انجام وظایفشان با میل و علاقه توصیف کرده اند

– گروهی رهبری را نفوذ بر زیر دستان تعریف کرده اند .

– بنا به نظر جورجه آر – تری رهبری کار تاثیر گذاری بر مردم است برای وادار کردن آنها به کوشش دلخواه به سوی هدف های گروهی .

– هارولد کونتز و سیریل ادانل معتقدند رهبری نفوذ در مردم است برای به تبعیت کشاندن آن ها و رسیدن به یک مقصود مشترک .

رفتار و مهارت‌های رهبران اثربخش

  برای اینکه رهبری ما در یک گروه کاری یا در گروه منسجم اثربخش باشد، لازم است؛ بعضی از ویژگی‌های شخصیتی را داشته باشیم، رفتار و اعمال ما درست باشد و همچنین، از مهارت‌های رفتاری خاصی نیز برخوردار باشیم. تعدادی از صفات و رفتارهای رهبران اثربخش شامل موارد زیر است:

صلاحیت فنی: رهبر اثربخش باید در زمینه‌های مربوط به شغل و حرفه خود، دانش و اطلاعات کافی داشته باشد.

بینش نسبت به مردم و موقعیت‌ها: رهبرانی که از بینش خوبی برخوردار هستند، معمولا؛ واگذاری مسئولیت‌ها به افراد را به درستی انجام می‌دهند؛ امکانات آموزشی مناسب‌تری را برای آنان فراهم می‌آورند؛ نسبت به احساسات افراد نیز حساس‌ترند.

استواری در شرایط سخت: عملکرد رهبران اثربخش، حتی در شرایطی که حجم کار زیاد است و اوضاع و احوال نیز از ثبات لازم برخوردار نیست، از استواری و ثبات لازم برخوردار است.

جبران سریع شکست‌ها: این رهبران از قابلیت انعطاف خوبی برخوردار هستند و سریعا شکست‌ها و مشکلات را جبران می‌کنند. (ساعتچی، محمود؛ روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، تهران، ویرایش، 1386، چاپ اول، ص 394 و 395.)

انواع رهبران

  بدون توجه به شیوه رهبری، رهبران از قدرت خود برای تأثیرگذاری بر نتیجه تلاش گروهی بهره‌‌برداری می‌کنند. بر این اساس، رهبران خصوصیات و مشخصاتی را به نمایش می‌گذارند که از طریق آنها می‌توان شیوه رهبری آنها را شناسایی و طبقه‌بندی کرد.

سه تیپ اصلی رهبر شناسایی شده است:

یک رهبر مقتدر بر گروه تسلط دارد، حاکم است و آن را به سوی مقاصد و اهداف خود، بدون توجه به هماهنگی این اهداف با اهداف اعضای گروه هدایت می‌کند. یک رهبر مردمی، یک گروه را بر اساس اهداف اعضا، هدایت می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا نتایج خود را شکل دهند. یک رهبر آزاد دستور نمی‌دهد و به اعضای گروه اجازه می‌دهد “طرح‌های خاص خود را اجرا کنند”. تعریف رهبر در مدیریت سازمان

نقش رهبر در تشکیل گروه‌های منسجم

  طراحان و برنامه‌ریزان سازمان‌های بالنده به این نتیجه رسیده‌اند که برای افزایش کارآیی و سوددهی هر سازمان، لازم است گروه‌های منسجم کار تشکیل شوند و در نتیجه آن، فعالیت‌های گروهی به شدت رونق پیدا کند. در این صورت، نقش عمده مدیران در چنین سازمان‌هایی آن است که کار گروهی را تشویق و ترغیب کنند. برای دستیابی به این هدف، یک مدیر می‌تواند اقدامات گوناگونی را انجام دهد. یکی از مؤثرترین روش‌هایی را که مدیر یک سازمان می‌تواند برای ترغیب کارکنان جهت شرکت در کارهای گروهی به‌کار گیرد آن است که نمونه‌ها و مثال‌های درستی را به آنان، ارائه دهد.

تفاوت مدیریت و رهبری

  مدیریت و رهبری اغلب دو مفهوم مترادف تصور می‌شوند، اما رهبری در اصل نسبت به مدیریت مفهوم وسیع‌تری دارد. مدیریت، نوع خاصی از رهبری محسوب می‌شود که در آن کسب هدف‌های سازمانی بر سایر هدف‌ها اولویت دارد.

در مقایسه رهبری و مدیریت موارد ذیل قابل ذکر است: رهبر با ایجاد تغییر سر و کار دارد، ولی مدیر برای برخورد با پیچیدگی‌هاست.

رهبران، نگرشی شخصی و فعال نسبت به هدف‌ها دارند ولی مدیران، نگرش غیر شخصی دارند. رهبران می‌توانند هدف‌های گوناگونی داشته باشند، اما در مدیریت اولویت با هدف‌های سازمانی است. رهبران به طرق ابتکاری و القایی با کارکنان مرتبط می‌شوند، اما مدیران با افراد از طریق نقشی که در توالی رخدادها یا فراگرد تصمیم‌گیری ایفا می‌کنند مرتبط می‌شوند.( رضائیان، علی؛ مدیریت رفتار سازمانی، تهران، سمت، 1380، چاپ دوم، ص 376.)

قدرت :

مهمترین نکته در رهبری ، جهت دادن و نفوذ بر اعضای سازمان است و رهبری مستلزم نفوذ کردن و تاثیر گذاردن برا فراد است و مدیر در نقش رهبر کسی است که بتواند بر افراد تحت سرپرستی خود نافذ و موثر باشد و به عبارت دیگر مرئوسان نفوذ و قدرت او را بپذیرند .

منابع قدرت :

1-      قدرت مرجع بودن : توانایی ناشی از قبول رهبری بوسیله دیگران به عنوان مرجع و الگو .

2-   قدرت قانونی : توانایی ناشی از قانون که مدیر را در نقش رهبر قادر می سازد تا بر مرئوسان خود تاثیر گذاشته و به رفتارشان جهت دهد .

3-      قدرت تخصص : قدرت ناشی از تخصص و کاردانی مدیر است که او را بر دیگران نافذ می سازد .

4-      قدرت پاداش : توانایی دادن پاداش مادی یا معنوی به مرئوسان و جهت بخش رفتار آنان به منظور تحقق اهداف سازمان .

5-      قدرت تنبیه : توانایی تنبیه مرئوسان و جهت بخش در رفتار آن ها به منظور تحقق اهداف سازمان .

هر چه مدیر به قدرت های فوق بیشتر مجهز گردد می تواند بر کارکنان نفوذ بیشتری داشته و در انجام  وظیفه ی رهبری و هدایت خود موفق تر باشد .

تعریف رهبر در مدیریت سازمان

فهرست:

مقدمه

تعریف رهبری

رفتار و مهارت‌های رهبران اثربخش

انواع رهبران

نقش رهبر در تشکیل گروه‌های منسجم

تفاوت مدیریت و رهبری

قدرت

منابع قدرت

موفقیت و اثر بخش

نظریه های هدایت و رهبری

نظریه های خصوصیات فردی رهبری

نظریه های رفتار رهبری

نظریه های موقعیتی و اقتضایی

آیا چیزی به نام بهترین روش رهبری وجود دارد ؟

منابع و مآخذ