تاریخچه کوبیسم

تاریخچه کوبیسم

سال ۱۹۰۶ نقطه عطفی در تاریخ هنر مدرن به حساب می آید. در این سال نظریات سزان درباره نمایش واقعیت و طبیعت موجب حرکتهای نوین در نقاشان جوان ساکن پاریس شد. در حقیقت سه عامل وفات سزان، نمایش آثار وی در پاریس و انتشار نامه مشهورش درباره ” نگاه دوباره به طبیعت به کمک اشکال و حجمهای هندسی ای چون استوانه ، کره ، مخروط و مکعب” در این سال عمیقی بر نگاه هنری نقاشان جوان پاریس گذاشت.

در این یادداشت سزان بر این اصل تاکید ورزید که هنرمند بایست طبیعت را به صورت اشکال هندسی یعنی مکعبها، استوانه ها ، مخروط ها و کره ها ببیند.نقاشان جوان با مبنا قرار دادن این اصل به مبحثی نو در هنر پرداختند که به بازنمایی نوین طبیعت منجر شد. آنان دنباله روی از واقع گریهای سنت نقاشی اروپا را پاسخگوی نیاز خود نمی دیدند، بدان علت که نمی توانستند زوایای دید پویایی را در آثار خود به نمایش در اورند. توجه اصلی هنرمند این دوران بر توالی مکانی و زاویه دید متحرک بود. او نمی خواست اشیا را به گونه ای به تصویر کشد که فقط در لحظه ای معین دیده شود.( چیلورز، ایان و دیگران. ۱۳۸۲)

نقاشان کوبیسم در ابتدا با پیروی از نظریات سزان مبنی بر شکستن زاویه دید، جهان را با نگاهی عقلانی و هندسی نگریستند و مبانی زیباشناختی خود را بر ان اصل استوار کردند. آنان با این نظریه درصدد تصویر کردن واقعیت بیرونی اشیا نبودند بلکه شکستن فرمها و ایجاد زوایای مختلف دید را در یک فضای تصویری مورد توجه قرار دادند . علاوه بر نظریه سزان، آشنایی با هنر غیر اروپایی مانند هنر ماسک آفریقاییان که هنری غیر واقع گرا و معنوی است عاملی شد تا این نقاشان جوان یک شی را نه تنها از همه جهات مادی مورد بررسی قرار دهند بلکه درون و باطنشان را نیز بررسی کنند.

تلاش آنان به تصویر کشیدن کل نمودهای شی بود ولی عملا دستیابی به این امر ممکن نشد. بدین جهت آنان تنها در به تصویر کشیدن شی در محدوه دیدشان توانستند به موفقیت هایی دست یابند. در این خصوص جهات مختلف دید را با شکستن فرم به اشکال هندسی و سطوح زاویه دار به انجام رساندند.( حسینی، سیدرضا. ۱۳۸۶)

تاریخچه کوبیسم

کوبیسم  در لغت به معنای مکعب گرایی است . ماتیس در نمایشگاه ۱۹۱۱ پاریس آثار براک را رد کرد و به تمسخر ، تابلوهای براک را ” مکعب های کوچک” خواند. در این زمان “لویی دوسل” منتقد فرانسوی آثار نقاشان این جنبش هنری را مکعب گرا نامید.

کوبیسم نخستین

دو جمله کوتاه ولی در خور توجه نقطه شروع این بررسی از کوبیسم خواهد بود. جمله نخست این جمله آغازین از کتاب کوبیسم اثر گلایزومتزینگر است که در زمستان ۱۹۱۱ نوشته شد: «برای ارزیابی تقریباً یک سال بعد به وسیله گیوم آپولینر نوشته شد، در کتاب «نقاشان کوبیست» وی می بینیم : «تابلوهای آخر و آبرنگهای سزان به کوبیسم اختصاص دارند اما کوربه پدر نقاشان جدید است.» رابطه ای که به این نحو میان رئالیسم و کوبیسم برقرار می گردد شاید تعجب انگیز باشد، اما این دو نقل قول نشان می دهند که هنرمندان و همچنین منتقدان در آن زمان رشته تکاملی را می دیدند که کوربه را به سزان پیوند می داد و به کوبسیم می‌رسید.( فوزیه هیوا لطفی،۱۳۸۵) برای پی بردن به منظور آنان می‌باید نقاشی فرانسوی ۱۸۵۰ به بعد را با معیارهای ۱۹۱۰ بررسی کنیم.

صفحه اول پژوهش تاریخچه کوبیسم

از کوربه شروع می کنیم. می‌بینیم که آن به اصطلاح رئالیسم در نقاشی کوربه چیزی نیست مگر برخورد واقعگرایانه او، اهمیت ندادنش به آرمانهای مجرد زیبائی،فرم یاموضوع و تأکیدش بر واقعیت مجسم و ملموس مسائل و پدیده‌ها. با اینحال، این زیبائی شناختی خردگرایانه و این جهانی با کوربه از میان رفت زیرا بعدها هر چند امپره سیونیست ها روح طبیعت‌گرایی را زنده نگه داشتند با این همه نوانس‌های پر تلالو رنگی که در طبیعت می‌دیدند چنان در بندشان کشید که از جنبه‌های مجسم تر واقعیت چشم پوشیدند. دوران سنت رنسانس، با امپره‌سیونیسم به پایان آمد: به توهم گرایی دیگر عنایتی نشد، و هیچ موضوع ممکنی جز نور برای نقاشی باقی نماند.

اما بسیاری از هنرمندان نمی‌توانستند بپذیرند که تصویر انسان در بافتی از رنگ محو گردد، و واکنش پست امپره‌سیونیست دوباره لزوم وجود ساختمان صوری محکم و نیز محتوای انسانی در نقاشی را مورد تأکید قرار داد. باید دانست که پست امپره‌سیونیست‌ها از آثار متقدمان آموخته بودند که رنگ عنصر دوگانه ای است که به طور موثری به ایجاد توهم واقعیت کمک می‌کند. اما به طور مستقل نیز می‌تواند عمل کند. لذا از سال ۱۸۸۰ به بعد هنرمندانی نظیر سورا، گوگن، وان گوگ و اعضای گروه «نبی» ها از اینکه چشم را تنها وسیله ادراک به شمار آورند سربزا زدند. آن را تابع تخیل قرار دادند، از نقش توصیفی‌اش کاستند، و جستجو در امکانات ساختمانی و نیز در امکانات تمثیلی و بیانی بالقوه آن را آغاز کردند.

از این رو به حق می‌توان گفت که بعد از سال ۱۸۹۰ نقاشان عموماً به بیان فکر بیشتر علاقه‌مند شده بودند تا به نمایش دنیای پیرامون خود. واپسین شعله‌های شکوهمند این مکتب رنگ گرای زمانی زبانه کشید که، اندکی پس از سال ۱۹۰۰، فووها به میدان آمدند. تنها سزان، که در انزواکار می‌کرد، از این تحولات به هم پیوسته برکنار مانده بود. (Gardner’s, H. 1996)

تاریخچه کوبیسم

نزدیک به چهل سال (۱۹۰۷-۱۸۷۰) نقاشان فرانسوی آنچنان مجذوب ملاحظات طبیعتی ذهنی شدند که واقعیت مجسم و قابل لمس مورد علاقه کوربه از نظر آنان دور ماند. واکنشی بر ضد این افراط در رنگ و فرهنگ غیرمادی آن که به تبع می‌آمد، می باید به ظهور می پیوست، به خصوص از آن هنگام که این امید در دلها بیدار شد که سده جدید، هنر اساسی جدیدی اقامه خواهد کرد. و سرانجام این امر، بر پایه «انگیزه واقعگرایانه» ای که الهام بخش آفرینش کوبیسم بود،تحقق یافت.

بخشی از پژوهش تاریخچه کوبیسم

اما کوبیسم از اینکه صرفاً طغیانی علیه رنگ برای رسیدن به هدفهای تکاملی خود باشد بسی فراتررفت، زیرا پیکاسو و براک آنچه را که گلایزومترینگر «بدترین قواعد بصری» می‌نامیدند و کوربه برای این کار آن بود که بگویند کوربه قاعده طبیعت گرایی رنسانس را پذیرفته و به توهم بصری سه بعدی دیدن ابدیت بخشیده است.

در واقع هنرمندانی که در پی کوربه آمدند نقش پرسپکتیو خطی را شدیداً تضعیف نموده و با سطح دو بعدی تابلو به عنوان یک واقعیت دو بعدی رفتار کرده بودند. اما تدابیر تصویری – تأثیرات متقابل رنگی، پرسپکتویهای متغیر، و کوتاه نمودار شدنهای ناگهانی- که آنها به کار برده بودند تا بدون قربانی کردن حس حجم در فضا به این همواری برسند در بهترین حالت خود چاره‌هائی موقتی بودند. مدتی نگذشت که هنرمندان پی بردند دست شستن از پرسپکتیو خطی تک نقطه‌ای به از هم گسیختگی تصویری و جابجائی ستون نگاهدارنده بنای توهم می‌انجامد. (کوپر ،داگلاس ، ۱۳۸۲)

حجم در کوبیسم نقشی اساسی دارد حتی در کشیدن پرتره