بانکداری چیست بانکداری اسلامی کدام است؟

بانکداری اسلامی چیست؟

آغاز بانکداري اسلامي به دغدغه يکي از کشورهاي غرب در مورد رواج گسترده بانکداري ربوي بر مي گردد که در نتيجه آن شهيد محمدباقر صدر در اين باره تحقيقات جامعي بعمل آورد. علت طرح موضوع هم اين بود که مسلمانان استقبال چنداني از توديع پول در بانکداري ربوي نداشتند و سرمايه هاي خود را به طور معمول در اين بانک ها سپرده گذاري نمي کردند.

شهيد صدر دو بحث در ايجاد بانکداري غيرربوي بيان داشت :

اول اينکه در اساس و به طور پايه اي ، بانکداري چگونه اسلامي  مي شود.

دوم اينکه چه کنيم تا در صورت عدم تغيير وضع موجود، نوعي بانکداري رواج يابد که لااقل شبهه ربوي نداشته باشد، يعني از اساس و بنيان، بانکداري اسلامي مطرح نشود که با مشي حکومت مطابق نباشد، بلکه به گونه اي باشد که بتوان با حفظ شيوه بانکداري متعارف فعلي (ربوي) و حذف نقاط منفي آن (ربوي بودن) از طريق استناد به فتاواي مشهور و همچنين حفظ نقاط قوت اين بانکداري همانند نقل و انتقال پول به اصلاح آن پرداخت. بانکداری چیست بانکداری اسلامی کدام است؟

شهيد صدر روش دوم را پيشنهاد کرد؛ وي اجراي روش اول را که شامل ايجاد تغييرات اساسي در ساختار و بنيان بانکداري است به دليل نبود شرايط کافي، مناسب ندانسته و بنابراين بانکداري بدون ربا را مطرح مي کرد. اين نوع نظام بانکداري بدون ربا ريشه در ايدئولوژي و ارزش هاي اقتصاد اسلامي دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادي و اجتماعي و نيز توزيع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است.

آيا اين معني بانکداري الکترونيکي است؟

آگاهي از حساب بانکي توسط پيامک يا ارائه صورت‌حساب توسط رايانه!

اين‌ها پيش پا افتاده‌ترين خدمات بانکداري الکترونيکي هستند که بانک‌هاي ما در تبليغات خود آن‌ها را در بوق و کرنا مي‌کنند و زمزمه بانکداري نوين الکترونيکي را سر مي‌دهند. چرا بانکداري الکترونيک در کشور ما محقق نشده است؟ مشکل از کجا است؟

چهرودي، رييس اداره انفورماتيک بانک ملي، خدمات بانکداري الکترونيکي را به دريافت مانده،‌ دريافت صورتحساب،‌ انتقال وجه،‌ پرداخت قبوض، دريافت دسته‌چک، مسدودي، رفع مسدودي حساب و … خلاصه مي‌کند و معتقد است اکثر اين خدمات در حال حاضر توسط بانک‌ها ارائه مي‌شود. در مورد افتتاح حساب يا درخواست وام هم اقداماتي صورت گرفته که چندان موفق نبوده. در مورد افتتاح حساب از هر 1000 نفر درخواست‌کننده تنها کمتر از 10نفر به شعبه مراجعه کردند. ضمنا براي افتتاح حساب يا درخواست وام نياز به کامل کردن فرم مخصوص و احراز هويت و تسليم مدارک مربوطه است که حضور شخص در شعبه الزام قانوني دارد. بانکداری چیست بانکداری اسلامی کدام است؟

ملي شدن بانكها

دولت ايران، يك سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي (سال 1979) ، در جهت حفظ حقوق صاحبان سپرده و سرمايه‌هاي ملي، ‌بكارانداختن چرخهاي توليدي صنعت كشور و تضمين بازپرداخت سپرده‌ها و پس‌اندازهاي مردم، ‌بانكهاي ايران را ملي اعلام كرد.

ادغام بانكها

ادغام بانكها پس از ملي شدن آنها انجام گرفت. بطوريكه، بانكها پس از ادغام از 37 بانك، به 6 بانك تجاري و 3 بانك تخصصي تقسيم بندي شدند. بانكهاي تجاري شامل : بانك رفاه، بانك ملي ايران، بانك صادرات ايران، بانك تجارت، بانك ملت و بانك سپه مي‌باشند. بانكهاي تخصصي نيز شامل: بانك كشاورزي، بانك مسكن و بانك صنعت و معدن مي‌باشند

اركان بانكها

پس از ملي شدن بانكها در ايران اركان بانكها بشرح ذيل تغيير يافت:

مجمع عمومي بانک ها

شوراي عالي بانک ها

هييت مديره هر بانک

مدير عامل هر بانك

اين نوع نظام بانکداري بدون ربا ريشه در ايدئولوژي و ارزش هاي اقتصاد اسلامي دارد

مجمع عمومي بانك هامتشكل ازمقامات ذيل مي باشد:

وزير امور اقتصادي و دارايي

وزير صنايع

وزير بازرگاني

وزير جهاد و كشاورزي

وزير مسكن وشهرسازي

رييس سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور.

شوراي عالي بانكها از افراد ذيل تشكيل شده است:

رييس كل بانک مركزي ايران

مدير كل بانک ملي ايران

نماينده وزارت امور اقتصادي و دارايي

نماينده سازمان مديريت و برنامه ريزي

نماينده وزارت مسكن وشهرسازي

نماينده وزارت جهاد و كشاورزي

نماينده وزارت بازرگاني

نماينده وزارت صنايع ومعادن

تعداد اعضا هيات مديره و وظايف آنان بر طبق اساسنامه هر بانک مي باشد.

مدير عامل هر بانك بر اساس پيشنهاد شوراي عالي بانكها و از طرف مجمع عمومي بانكها منصوب مي شود.

تغييرسيستم بانكداري

از اقدامات مهم دولت پس از پيروزي انقلاب اسلامي، خارج نمودن سيستم بانک داري در ايران از حالت ربوي به غير ربوي (بانكداري اسلامي) بوده است. قانون بانک داري بدون ربا، درسال 1983 در مجلس شوراي اسلامي ايران به تصويب نمايندگان مجلس رسيد.

تعريف بانک

بانک ها موسساتي هستند که از محل سپرده هاي مردم مي توانند سرمايه هاي لازم را در اختيار صاحبان واحدهاي صنعتي، کشاورزي و بازرگاني و اشخاص قرار دهند. تکامل بانکداري به زماني که نوشتن به وجود آمد برمي گردد و اکنون به عنوان يک موسسه مالي که به بانکداري و ارائه خدمات فاينانس مي پردازد همچنان رو به تکامل است.

در حال حاضر عموماً واژه بانک به موسسه اي گفته مي شود که مجوز بانکداري داشته باشد. مجوز بانکداري توسط دستگاه هاي نظارت مالي اعطا مي شود و حق ارائه اغلب خدمات مهم بانکي از قبيل پذيرش سپرده ها و دادن وام را مي دهد. بانکداری چیست بانکداری اسلامی کدام است؟

موسسه هاي مالي ديگري هم وجود دارند که تعريف حقوقي بانک را ندارند و در اصطلاح موسسه اعتباري غير بانکي ناميده مي شوند. بانک ها زيرمجموعه اي از صنعت خدمات مالي هستند. به طور معمول سود بانک ها از طريق کارمزد انجام خدمات مالي و نيز بهره اي که از راه سپردهاي مشتريان به دست مي آيد حاصل مي شو د. در ايران بانک ها به عنوان يک موسسه ي اقتصادي از طريق عقود متفاوت اسلامي با مشتريان مشارکت کرده، سود حاصل مي کنند«بانکداري اسلامي».

خدماتي که معمولاً به وسيله بانک ها ارائه مي شوند:

اگرچه نوع خدمات ارائه شده به وسيله يک بانک به نوع بانک و کشور بستگي دارد، معمولاً بانک ها خدمات زير را ارائه مي دهند :

• دريافت مستقيم سپرده هاي اشخاص و افتتاح حساب جاري و حساب سپرده سرمايه گذاري
• اعطاي وام به شرکت ها و اشخاص
• تسهيل مبادله پول از طريق انتقال تلفني
• صدور کارت اعتباري، دستگاه خودپرداز و کارت بدهي
• بانکداري اينترنتي
• نگهداري از اشياي قيمتي، به ويژه در صندوق امانات

انواع بانک

بانک هاي مختلفي وجود دارد که شامل موارد زير مي شود:

• بانک مرکزي که معمولاً سياست پولي يک کشور را کنترل مي کند. اغلب اين بانک مسئوليت کنترل تهيه پول و چاپ اسکناس را به عهده دارد. از ميان آنها مي توان بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران را نام برد.
• بانک تجاري که به طور سنتي به تامين منابع مالي تجارت مي پردازد. اما در تعريف امروزي به بانک هايي گفته مي شود که سرمايه شرکت ها را به جاي وام به شکل سهام تامين مي کنند.

بانک تجاري

بانک هاي تجاري با قبول انواع سپرده و اعطاء اعتبار نقش اساسي در فعاليت هاي اقتصادي هر کشور ايفا مي کنند. بانک هاي تجاري به خصوص وظيفه دارند سرمايه جاري موسسات توليدي و بازرگاني را تامين نمايند. اين نوع بانک ها معمولاً به انجام دادن عمليات معمولي بانکي از قبيل قبول سپرده، نقل و انتقال پول در داخل، انجام معاملات ارزي، صدور ضمانت نامه، اعطاي تسهيلات، افتتاح اعتبار در حساب جاري، تنزيل اسناد و اوراق تجاري «خريد دين» و خدمات متنوع ديگر مي پردازند. بانکداری چیست بانکداری اسلامی کدام است؟

بانک هاي تجاري از سرمايه گذاري هاي مستقيم در خريد و فروش کالا به منظور تجارت و از ايجاد انحصارات بزرگ منع گرديده اند.

بانک تخصصي يا توسعه اي

بانک توسعه اي به بانکي گفته مي شود که علاوه بر وظايف اعتباري بانکي عهده دار وظايف توسعه اي نيز مي باشد، که اصلي ترين وظيفه آنها تجهيز منابع مالي نسبتاً ارزان در ميان مدت و بلند مدت براي اجراي طرح هاي اقتصادي است. بانک هاي توسعه اي يا تخصصي عامل انتقال دهنده سياست هاي اقتصادي دولت به بخش هاي مربوطه بوده و با برنامه ريزيهاي صحيح، منابع مالي جمع آوري شده را دربخش هاي مختلف اقتصادي توزيع مي نمايند.