شهر نشینی و شهر سازی قبل از اسلام

شهر نشینی و شهر سازی قبل از اسلام

ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از ورود ﻣﺎدﻫﺎ و ﭘﺎرﺳﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان (ﺣﺪود ﻳﻚ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد) ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳﻼم ﺑﻮد. ﻛﻬﻨﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ در اﻳﻦ ﺑﺎره ، ﻛﺘﻴﺒﻪ اي اﺳﺖ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﺰارة ﺳﻮم ﭘﻴﺶ از ﻣﻴﻼد ﻛﻪ در َﻟﻴﺎن ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﭘﻴﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﺑﺎرة ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﻼم دارد (ﻣﺠﻴﺪزاده ، ص 5؛ راﻳﻨﺮ، ص 337). ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰارش ﻣﻜﺘﻮب ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ـ اﺳﺎﻃﻴﺮي در اوﺳﺘﺎ ، ﺑﻮﻳﮋه در ﻳﺸﺘﻬﺎ ، آﻣﺪه ﻛﻪ اﺳﺎس ﺣﻤﺎﺳﺔ ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ اﻳﺮان در دوره ﻫﺎي ﺑﻌﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ (ﺻﻔﺎ، ص 112ـ113؛ ﻏﺮوي ، ص 76ـ 86 ،77؛ ﻳﺎرﺷﺎﻃﺮ، 1357 ش ، ص 301؛ ﻓﺮاي ، ص 38). از دورة ﻣﺎدﻫﺎ (708 ﻳﺎ 701 ـ 550 ق م )  ﻫﻴﭻ ﻣﻜﺘﻮﺑﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ .  از زﻣﺎن ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن (559ـ330 ق م ) ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﻴﺒﺔ ﺳﻪ زﺑﺎﻧﺔ دارﻳﻮش اول (ﺣﻚ : 522 ـ 486 ق م ) در ﺑﻴﺴﺘﻮن ، ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ (دﻳﺎﻛﻮﻧﻮف ، 1357ش ، ص 17). اﻓﺰون ﺑﺮ آن ،ً ﻇﺎﻫﺮا ﻣﺤﻠﻲ وﻳﮋة ﻧﮕﻬﺪاري دﻓﺎﺗﺮ ﺷﺎﻫﻲ در اﻛﺒﺎﺗﺎﻧﻪ (ﻫﻤﺪان )  ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ (ﺗﻮرات ، ﻋﺰرا، 1  :6ـ3)  ﻛﻪ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮاﻧﻴﺎن از اﺳﻨﺎد آﻧﺠﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ.

آرﯾﺎیی ها   

ﻋﻠﻞ، ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﺮت آرﻳﺎﺋﻴﺎن ﺑﻪ ﻓﻼت اﻳﺮان

در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﭼﻮن درﺑﺎره آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎي اوﻟﻴﻪ، اﻃﻼﻋﺎت  ﻣﺴﺘﻨﺪ و ﺟﺎﻣﻊ و ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ در دﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر را از ﻣـآﺧﺬ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮاﻛﻨﺪهاي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺷﺎرات ﻣﺨﺘﺼﺮ و اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﻛﺮده   اﺳﺖ، ﮔﺮدآورﻳﻢ، ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ در ﻣﻮﺿﻮع   ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رﺳﺪ ﻛﻪ از آن ﮔﺮﻳﺰي ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد اوﺿﺎع ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻓﻼت اﻳﺮان، ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻳﺮان ﭘﻴﺶ از آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎ، دﻻﺋﻞ و زﻣﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮت آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮي در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻮل و ﺣﻮش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

اوﺿﺎع ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻓﻼت اﻳﺮان  

ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﻳﺮان ﻣﻨﻄﻘﻪاي اﺳﺖ ﺳﻪ ﮔﻮش و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻴﺎن دو ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ، ﻳﻌﻨﻲ درﻳﺎي ﺧﺰر در ﺷﻤﺎل   و ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس درﺟﻨﻮب.  از ﻟﺤﺎظ وﺿﻊ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺣﺴﺎس دارد، ﭼﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ از آﺳﻴﺎ، ﻳﻌﻨﻲ آﺳﻴﺎي ﻏﺮﺑﻲ و آﺳﻴﺎي ﻣﺮﻛﺰي را ﭼﻮن ﭘﻠﻲ ﺑﻬﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ.  ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺟﻠﮕﻪﻫﺎي آﺳﻴﺎي داﺧﻠﻲ را ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪﻳﻬﺎي آﺳﻴﺎي ﻛﻮﭼﻚ (ﺻﻐﻴﺮ) و اروﭘﺎ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻓﺮاوان و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ در اﺣﺎﻃﻪ ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﺟﺒﺎل ﻣﻤﺘﺪ ﻗﺮار دارد.  در ﻣﻐﺮب ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺒﺎل زاﮔﺮس از ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ ﺗﺎ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ اﻣﺘﺪاد دارد. شهر نشینی و شهر سازی قبل از اسلام

در ازاي اﻳﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ از ﻫﺰار ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ و درﺣﺪود دوﻳﺴﺖ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﻬﻨﺎ دارد ﻛﻪ  ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﻠﻨﺪي اﻳﻦ ﻛﻮﻫﻬﺎ  از ﻫﺰار ﺗﺎ ﻫﺰار و ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻣﺘﺮ ﻣﻲرﺳﺪ. درهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﺎ درازا و ﭘﻬﻨﺎي ﻣﺘﻔﺎوت وﺟﻮد دارد – از ﭘﻨﺠﺎه ﺗﺎ ﺻﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ درازا و ده ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﭘﻬﻨﺎ – اﻳﻦ درهﻫﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ دوره ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻘﺎﻳﺎ و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي ﺟﻨﮕﻞﻫﺎي اﻧﺒﻮه ﮔﺬﺷﺘﻪ در آﻧﻬﺎ آﺷﻜﺎر و ﻫﻮﻳﺪا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ در ﺷﻤﺎل ﻓﻼت، ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺒﺎل  اﻟﺒﺮز ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ آن ﭘﻨﺞ ﻫﺰار و ﺷﺸﺼﺪ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ و دﻣﺎوﻧﺪ ﻧﺎم دارد، ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﻲ درﻳﺎي ﺧﺰر اﻣﺘﺪاد دارد.

رﺷﺘﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎي اﻟﺒﺮز از ﺟﺎﻧﺐ اﻧﺘﻬﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن اﻳﺮان ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﻪ آن درﻳﺎﭼﻪ اروﻣﻴﻪ ﺑﺎ آﺑﻲ ﺷﻮر ﻗﺮار دارد. اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﺮﺣﺎﺻﻠﺘﺮﻳﻦ و ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﻼت اﺳﺖ. از ﺑﺴﻴﺎري ﻟﺤﺎظ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ دارد و آن را اﺻﻄﻼﺣﺎ ﺑﺮزخ ﻣﺎدي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ.

از ﻟﺤﺎظ ﺗﺮدد و رﻓﺖ و آﻣﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ اﺳﺖ   ﺳﻬﻞ و راﺣﺖ.  اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻧﻴﺰ دارد و زادﮔﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرگ ﭘﺎرﺳﻲ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد، در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺷﺎﻫﺪ وﻗﺎﻳﻊ ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ، ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﻧﺨﺴﺖ از اﻳﻦ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ، ﻣﺎدﻫﺎ در اﻳﻨﺠﺎ  اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ، ﻣﻜﺎﻧﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ از اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ، درهﻫﺎ و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي دﻳﮕﺮآن، ﻣﺪتﻫﺎ ﻣﺮﻛﺰ اﻗﺎﻣﺖ ﻛﺮدان، ﻣﻐﻮﻻن و ﺗﺮﻛﺎن ﺗﺎﺗﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ.

وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻢ سلوکیان

336    ق . م    اﺳﻜﻨﺪر ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻘﺪوﻧﻴﻪ  ﺗﻮﻟﺪ 356 – ﻣﺮگ 23

335    ق . م     ﻓﺘﺢ ﻳﻮﻧﺎن

334    ق . م     ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان – اﺷﻐﺎل ﺑﺨﺶ ﻏﺮﺑﻲ آﺳﻴﺎي ﺻﻐﻴﺮ – ﻓﻴﻨﻴﻘﻴﻪ

332    ق . م     ﻓﺘﺢ ﺗﻴﺮوس و ورود ﺑﻪ دره ﺗﻴﻞ

331    ق . م     ﻳﻮرش ﺑﻪ ﻓﺮات و ﭘﻴﺮوزي درﺟﻨﮓ ﮔﻮﻛﺎﻣﻼ

330    ق . م     اﺳﻜﻨﺪر در ﭘﺎرس  (ﺷﺮوع ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻐﺪ و ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎ و ﻫﻨﺪوﻛﺶ)

329-28 ق . م    ﺟﻨﮕﻬﺎﻳﻲ در اﻳﺮان و ﺗﻮران ازدواج ﺑﺎ رﺧﺴﺎﻧﻪ

227      ق . م     ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ – ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ارﺗﺶ

325      ق . م     در ﭘﻨﺠﺎب،  ﺷﻮرش – دﺳﺘﻮر ﺑﺎزﮔﺸﺖ

325      ق . م     درﺷﻮش – ازدواج ﻣﻠﻞ

323    ق . م     ﻣﺮگ اﺳﻜﻨﺪر

301-323 ق . م دوره ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن

250    ق . م     ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﭘﺎرت و ﺑﺎﺧﺘﺮي [= ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎ] را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ.

سلوکیان از کجا و چگونه آمدند؟

اﺳﻜﻨﺪر و ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن اودر ﻛﻤﺘﺮازده ﺳﺎل ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻲ را ﺑﺮاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ وﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه دﻳﻮاﻧﺴﺎﻻري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از دوﻳﺴﺖ ﺳﺎل ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷﺖ درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ.  ﺑﻪ آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪن ﻛﺎﺧﻬﺎي ﺷﺎﻫﻲ درﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻋﺼﺮ و آﻏﺎز دورهاي ﻧﻮﻳﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ.

ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اواﻳﻞ ﻋﻬﺪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ وي را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪه وﺣﺪت و ﻗﺪرت اﻳﺮان، ﻣﺒﺘﻜﺮ اﻳﺠﺎد “ﻧﻈﺎم ﺷﺎﻫﺎن ﻛﻮﭼﻚ (ﻛﺪگ ﺧﻮداﻳﻪ)”و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﻨﺖ و اﻧﺪوه ﻓﺮاوان ﺑﺮاي اﻳﺮان ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ. ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﺧﻮد را از ﺳﻼﻟﻪ ﺧﺪاي ﻳﻮﻧﺎن آﭘﻮﻟﻮن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻨﺸﺎء ﻗﺪرﺗﺸﺎن را از ﺑﻌﻞ ﻣﺮدوك ﺧﺪاي ﺑﺎﺑﻞ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ  و اﻳﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺎن از اﺟﺒﺎر ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن در اﺧﺘﻼط ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن و ﺷﺮﻗﻴﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي اﻋﺘﻘﺎد ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد. آﻧﻬﺎ ﺷﺎه و دﻳﮕﺮ ﺧﺪاﻳﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ را ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻧﺪ و ﻣﻘﺎم ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺷﺎه آﻧﻘﺪر ﺑﺎﻻ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم روﺣﺎﻧﻴﻮن را ﺧﻮد او ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﻮد. شهر نشینی و شهر سازی قبل از اسلام

اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺗﺮك ﺳﻨﺖ دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ﺑﺮدهداري ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ اﺳﺘﺒﺪاد ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺎم ﭘﺪرﺳﺎﻻري ﻗﺒﻴﻠﻪﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ و اﻛﺜﺮ اﻗﻮام ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻮد روي آورده ﺑﻮﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲاﻻﺻﻞ ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺳﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﺼﺮﻓﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ، وﻟﻲ واﻗﻌﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮد آﻧﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺸﻴﺮهاي اﻗﻮام ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده روي آورده و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻋﺸﻴﺮهاي را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.

سیستم سیاسی سلوکیان چگونه بود؟ 

ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺸﻴﺮهاي ﺑﻮد وﺷﺎه ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ، ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ اراﺿﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ او ﺑﻮد و او ﺧﻮد اﻳﻦ زﻣﻴﻦﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮف را ﺑﻪ ﻫﺮﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ واﮔﺬار ﻣﻲﻛﺮد.

اﺳﻜﻨﺪر و ﺳﻠﻮﻛﻴﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﺸﺘﺮﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﺎﺗﺮاﭘﻲﻫﺎي، ﻣﺘﻌﺪد را ﻛﻪ در دوره ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ.  ﺧﺸﺘﺮﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﻚ ﻧﺎﻳﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺧﺸﺘﺮﻳﺎونﻫﺎ [ﺳﺎﺗﺮاپﻫﺎ] ﺑﻮد و در اﻛﺒﺎﺗﺎن اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ ﻗﺮار داده ﺷﺪ.

فهرست مطالب

مقدمه

آرﯾﺎیی ها

ﺑﻮﻣﻴﺎن اﻳﺮان ﭘﻴﺶ از ورود آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎ

زﻳﺴﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ، زﻣﺎن و دﻻﺋﻞ ﻣﻬﺎﺟﺮت آرﻳﺎﺋﻴﻬﺎ

ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻣﻬﺎﺟﺮت آرﻳﺎﺋﻴﺎن

دﻳﺎﻧﺖ اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﻓﻼت

زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و وﺿﻊ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ

اوﺿﺎع اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ

پیدایش مفهوم شهر و شهر گرایی در دوران ماد ( قرن 7 تا9  قبل از میلاد)

خصوصیات مشترک جامعه باستان وسنتی ایرا

دوره های شهر سازی

انواع شهرسازی ایران قبل از اسلام

زﻣﺎنبندی پادشاهی ماد

مادها چه کسانی بودند؟

در کجا مستقر شدند؟

چگونه جامعه ای بودند؟

دولت در زمان آنها چگونه بود؟

وضعیت شهر نشینی چگونه بود؟

ﺷﻬﺮ ﻫﺎي ﺳﻮق اﻟﺠﻴﺸﻲ

شارمادی

ابنیه و شهرها

ﻫﮕﻤﺘﺎﻧﻪ

وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻢ

هخامنشیان چه کسانی بودند؟

هخامنشیان کجا مستقر شدند و قلمروشان کجا بود؟

کشورهای تحت تسلط هخامنشیان کدام بودند؟

هخامنشیان چگونه جامعه ای بودند؟

شرایط اقتصادی هخامنشیان چگونه بود؟

ﺑﺮﺧﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎن

دین هخامنشیان چگونه بود؟

تقسیمات کشوری هخامنشیان چگونه بود؟

شار در دوران هخامنشی، بالندگی مفهوم( قرن 7 تا 4 قبل از میلاد)

وضعیت شهر و شهر نشینی چگونه بود؟

ابنیه و شهرها

ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد

ﭘﺎرﺳﻪ (ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ)

شهر نشینی و شهر سازی قبل از اسلام

ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ

ﺷﻮش

وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻢ

سلوکیان از کجا و چگونه آمدند؟

سیستم سیاسی سلوکیان چگونه بود؟

سیستم اقتصادی سلوکیان چگونه بود؟

وضعیت زمین و عوارض وارد بر آن در سلوکیان

ابنیه ها و شهر ها

ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ